મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
(વિદ્યાર્થીઓના જીવન ઘડતર માટે ખૂબજ ઉપયોગી પુસ્તક)
નટવર આહલપરા
અનુક્રમ
૨૧) વિદ્યાર્થીઓમાં એકાગ્રતા
૨૨) વિજ્ઞાન નગરી...
૨૩) આત્મરક્ષા કરીએ..
૨૪) Yes, We Can do
૨૫) પપ્પા તો પપ્પા જ છે
૨૬) પહેલી ગુરુ મારી મમ્મી
૨૭) બળ, બુધ્ધિ ને ધન વધે
૨૮) વેસ્ટમાંથી બેસ્ટ
૨૯) પશુ-પક્ષીની રક્ષા
૩૦) હળવો નાસ્તો
૩૧) ચાલવાના ફાયદા
૩૨) વ્યસનમુક્તિ
૩૩) પોકેટમનીથી સેવા
૩૪) હૈયું, મસ્તક ને હાથ
૩૫) દર્દીની સેવા કરવી છે
૩૬) છાપું વાંચવું ગમે છે
૩૭) અમે તમારા દીકરા જ છીએ...
૩૮) વિશ્વને બચાવવું છે..
૩૯) કાયદો નહીં તોડીએ...
૪૦) પાયાના સિદ્ધાંતો
વિદ્યાર્થીઓમાં એકાગ્રતા
વિદ્યાર્થીમાં એકાગ્રતા, પ્રસન્ન્તા અને સ્વચ્છતા વધે તે માટે મારા પ્રતિભાવ એ છે કે, વિદ્યાર્થીને ચિત્રમાં રૂચી હોય, તો તેમાં આગળ વધે, સંગીતમાં રસ હોય, તો તેમાં આગળ વધે, વાંચન વક્ર્તૃત્વ, લેખન, રમતમાં રસ હોય તો તેમાં આગળ વધવાની તેની એકાગ્રતા,પ્રસન્ન્તા,સ્વસ્થતા વધશે.
કિશોરકથા લેખન શિબિરના પહેલા સ્પર્ધક અભય વાર્તા લખે છે: કેમ છો જેરામ દાદા? કેમ છો જબુ મા? મજામાંને? સંધ્યા માટે જેરામભાઈએ ખાટલો ઢાળી દીધો. જુઓ જેરામદાદા, જ્બુમા તમારે બંનેએ આશ્રમમાં રોજ સાંજે વાળુ પાણી કરીને ભણવા આવવાનું છે. સંધ્યાની વાત અટકાવતાં જ્બુમા બોલ્યાં: ‘હવે, આ ઉંમરે ભણવાનું? અમારાં છોકરા વહુને ભણવા લઈ જાઓ.’
‘જ્બુમા, આ તો તમે સારી વાત કરી, મારા દાદા અને તમારાં છોકરા – વહુ બધાં સાથે મળીને ભણવા આવજો હો? અરે ગામડાના જુવાનો તો ઘરે બેઠાં ભણી શકે છે. નાની – મોટી નોકરી કરે, ઘરમાં થોડી ઘણી મદદ કરે, પોતાનો ખર્ચ કાઢે અને પાછા ભણતાં જાય. ભણતર તો ગમે તેટલી ઉંમરે લેવાય હો? અમારે તમને ભણાવવા છે, તમે અમને ગણાવજો.’ જ્બુબેન જેરામભાઈ રાજીરાજી થઈ ગયાં
સફળતાની ચાવી કહું? ખંત, અનુભવ,સાવધાનતા અને આશાને
મિત્રો બનાવો – સ્ટોકર
---------------------------------------------------------------- ૨૧ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
વિજ્ઞાન નગરી...
આજે સ્કીલ, ક્રિએટીવીટીની આવશ્યકતા છે અને તેના પાયામાં અન્ડર સ્ટેન્ડીંગ જરૂરી છે. મેમરીની આવશ્યકતા થોડા ઘણે અંશે છે એમ હું માનું છું. જો વિદ્યાર્થીઓનો વિકાસ કરવો હોય તો આજના વિકસતા શિક્ષણનાં ત્રણ સ્તંભો તરીકે ટેક્નોલોજી, કોમ્પ્યુટર પાસાને આવરી શકાય.
મહાનગરી મધ્યમાં મોટાં બગીચામાં વિજ્ઞાનનગરી આવેલી છે. ડો. ગિજુભાઈ અને ડો. રમેશભાઈ વિજ્ઞાનનગરીનું સુંદર સંચાલન કરે છે. શહેરની શાળાઓના બાળકો વિજ્ઞાનનગરીની મુલાકાત લઈ વિજ્ઞાનમાં રસ લે છે જયારે વિજ્ઞાન મેળો હોય છે ત્યાં ત્યારે નાના – નાના વૈજ્ઞાનિકોને રસપ્રદ માર્ગદર્શન આપવામાં આવે છે.
વૈજ્ઞાનિકોના માર્ગદર્શન નીચે તૈયાર થયેલ આ બાળ વૈજ્ઞાનિકો આજે મોટા રીસર્ચ અધિકારીઓ વૈજ્ઞાનિકો બન્યાં છે. લોકોને, પર્યાવરણને બચાવવાના કર્યો કરે છે. વિજ્ઞાનનગરીમાં શહેરમાંથી એક હજાર સભ્યો કાયમી વિજ્ઞાન લાઈબ્રેરીનો લાભ લે છે.
બહારથી આવતા મહેમાનો અચુક વિજ્ઞાનનગરી નિહાળવા જાય છે. વિજ્ઞાનનગરીમાં અદ્યતન પ્રયોગશાળા, પ્લેનેટોરિયમ, વૈજ્ઞાનિકોના ફોટા સાથે પ્રદર્શિત થતા ચાર્ટસ અને અવનવી વિજ્ઞાન માહિતી ઉપલબ્ધ છે.
જો તમે મગજને શાંત રાખી શકતા હશો તો તમે જગને
જીતી શકશો – ગુરુ નાનક
---------------------------------------------------------------- ૨૨ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
આત્મરક્ષા કરીએ..
મારા અનુભવ મુજબ તમે ગમે તેટલા હોંશિયાર હો પણ અત્યારની પરીક્ષા પધ્ધતિ એવી છે કે, તમારે સારા માર્કસ જોઈતા હોય તો પધ્ધતિસર, વૈજ્ઞાનિક રીતે સતત મહેનત કરવી જ પડે. જો ગુરુતાગ્રંથીમાં રહેશો તો તમે શક્તિશાળી હોવા છતાં કારકિર્દી ગુમાવશો.
અહીં મને એક પ્રસંગ યાદ આવે છે. શંભુદાદાને ફોન આવ્યો : ‘શભુંદાદા, હું કલ્પેશ બોલું છું. હું રેલવે લાઈન ઉપર ઊભો છું. ગાડી આવવાની રાહ જોઉં છું. મારે મરી જવું છે. મારે હવે જીવવું નથી. મારા ઘરમાં મને બધાં અપમાનિત જ કર્યા કરે છે. મને કોઈ સમજતું જ નથી. હું ધ્યાન દઈ ભણું છું તોય ટોકટોક જ કરે છે. એક વિષયમાં નાપાસ થયો એટલે હું જિંદગીમાંય નાપાસ જ થયા કરીશ. દાદા, હું નાપાસ થાઉજ નહીં, મારા પેપરમાંગમે તેમ થયું પણ મારે ગણિતમાં ૧૦ માર્કસ હોય જ નહીં’.
જો ભાઈ કલ્પેશ, તું ડાહ્યો છો, સમજુ છો એટલે તો તેં મને ફોન કર્યો. હવે સાંભળ, આત્મ હત્યા કરીએ એટલે આપણી અવગતિ થાય. સાત જન્મ મનુષ્ય અવતાર ન મળે. હવે મનુષ્ય જન્મ ક્યારે મળશે એ નક્કી નથી. તારો ક્ષણિક આવેશ છે. હું સમજું છું. તુ નિર્દોષ છો, પણ એમ જીવન થોડું હારી જવાય? તુંમારી પાસે આશ્રમ આવી જા. આપણે બંને તારા મમ્મી-પપ્પા પાસે જઈશું. કલ્પેશ અને શંભુદાદાને જોઈ કલ્પેશના મમ્મી-પપ્પા શંભુદાદાના પગમાં પડી ગયાં.
માણસનું મોટામાં મોટું બળ શુભ સંકલ્પ છે. – રવિશંકર મહારાજ
---------------------------------------------------------------- ૨૩ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
Yes, we can do
અભ્યાસના વચ્ચેના ગાળામાં ક્યારેય સમજાતું ન હોય, દાખલાઓ ન મળ્યા હોય, અભ્યાસમાં વધુ પડતો શ્રમ આપણને નિરાશ કરે છે. આવું એકાદ બે વખત બધા વિદ્યાર્થીઓને બનતું જ હોય છે. આનો ઉકેલ, મુશ્કેલી, તકલીફોની સામે થતાં શીખો, તમે જીવતાં માછલાની જેમ સામે પ્રવાહે તરતાં શીખો. ધીમે ધીમે મુશ્કેલીઓ નાની થવા લાગશે.
ખુદી કો કર બુલંદ ઈતના હર તકદીર સે
પહેલે ખુદા ખુદ બંદે સે પૂછે કે તેરી રઝા ક્યા હૈ.
આપણે આપણે વ્યક્તિત્વ જ એવું બનાવીએ કે આપણો અને આપણા રાષ્ટ્રનો ઉદ્ધાર થાય.
ખુદ ખુદાને પૂછવું પડે,રજા લેવી પડે એવું જીવન બનાવો કે જીવવાની મજા આવે, મિત્રો
ગઈ સંપત ફરી સાંપડે, ગયાં વળે છે વ્હાણ,
ગત અવસર આવે નહીં, ગયાંન આવે પ્રાણ.
ગયેલી સંપત્તિ પાછી મળશે, ધંધે ગયેલાં વહાણ પાછા આવશે પણ ગયેલો અવસર પાછો નહીં આવે અને ગયેલા પ્રાણ પાછા નહીં આવે. માટે જીવી લ્યો, સૌને જિવાડો, અને એક સાથે બધા અમારી સાથે બોલો, We can do, ya, we can do, Yes, we can do.
સદાચર એ ઘરની સુવાસ છે, સમાધાન એ
ઘરનુંસુખ છે –મોરારિબાપુ
---------------------------------------------------------------- ૨૪ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
પપ્પા તો પપ્પા જ છે
મારા પપ્પા બાર કલાક કામ કરીને ઘરે આવે ત્યારે તેઓ અમારી સાથે રમે છે, વાતો કરે
છે. માથા ઉપર પ્રેમથી હાથ મૂકી નોટબૂક જુએ છે. તેઓ મારી અન્ય છાત્ર સાથે સરખામણી નથી
કરતાં. ઉદારદિલના તેઓ મને ભરપૂર લાગણી આપે છે. ગુસ્સો કરતા નથી. મારા પપ્પા તો મારા
જ પપ્પા છે. ઘર અને વ્યવસાય બંને સાંભળી અને મૌન રહી, કેટલાં કડવા ઘુંટડા પીને પપ્પા કામ
કરતા જ રહે છે.
પિતાની પરિવારમાં સક્રિય અને મહત્વની ભૂમિકા છે. તે આર્થિક બાબતમાં બેન્કરની અને
કોટુંમ્બીકબાબતોમાં નિર્ણયોના સંદર્ભ જજ ન્યાયાધીશની કામગીરી બજાવે છે. પિતા કુટુંબના
આયોજન પંચના અધ્યક્ષ છે. બાળકોના વૃધ્ધિ, વિકાસના સાક્ષી પિતા કુટુંબ વૃક્ષનું થડ છે અને
ઘરનો મોભ પણ છે. પિતા પરિવારની ધરીનું(AXIS) કામ સંભાળે છે.
આ જગતમાં માતાનો જોટો જડવો મુશ્કેલ છે તેમ પિતાનું છત્ર મળવું પણ
ભાગ્યની વાત છે.
---------------------------------------------------------------- ૨૫ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
પહેલી ગુરુ મારી મમ્મી
મારી મમ્મી સો ટીચર કરતાંય મહાન છે. તે મારી હેલ્થ, ફૂડ, એજ્યુકેશન, માર્ગદર્શન, પ્રોત્સાહન પૂરું પાડે છે. વહેલી સવારેથી રાત્રે હું સુવા જાઉં છું ત્યાં સુધી તે પોતાનું નહીં પણ મારું વધુ ધ્યાન આપે છે. ખરેખર મારી મમ્મી પહેલી ગુરુ છે અને મારા પપ્પા બીજા ગુરુ છે. હું તેઓને હંમેશા પ્રણામ કરું છું.
મારી મમ્મી વાલી મિટિંગમાં કહ્યુ હતું:
‘બાળકને જન્મ આપીને પોતાની ફરજ પૂરી થયાનું માનતાં મા–બાપ સાચા અર્થમાં જનક કે જનેતા બની શકે નહી. જન્મેલા બાળકનો જે સમતોલ અને ઈચ્છિત વિકાસ સાધી શકે તે ખરા મા-બાપ છે! મા-બાપે તે માટે બાળવિકાસ પર વારસાની અને વાતાવરણની કેવી અને કેટલી અસર પડે છે તેનો અભ્યાસ કરીને તે મુજબ વર્તવું જોઈએ’.
‘તમે તમારા બાળકને અને તેના નૈસર્ગિક વૃધ્ધિ – વિકાસને ઓળખો એ જરૂરી છે, કેમ કે, તે પછી જ તમે તેમાં પૂરક બની શકો. દા.ત. બાળક પંદર મહિના પછી પાપા પગલી કરી શકે છે, એ જો તમે જાણતા હો તો તે ઉંમરની આસપાસ તમે તમારા બાળક માટે ચાલણગાડી લાવી આપશો અને છ માસના બાળકને હાથ પકડીને ચલાવવાનો મિથ્યા પ્રયત્ન નહિ જ કરો.
તમે જે કામ હાથમાં લ્યો તે પૂરું કરો,
અધૂરું છોડશો નહીં. – જી. નારાયણ
---------------------------------------------------------------- ૨૬ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
બળ, બુધ્ધિ ને ધન વધે
રાતે વહેલા જે સૂવે, વહેલા ઊઠે વીર, બળ બુધ્ધિ ને ધન વધે, સુખમાં રહે શરીર. દાદાની શિખામણ સાંભળી મેં પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી કે, હું રોજ રાત્રે વહેલા સૂઈ અને વહેલા ઊઠીશ. જેથી મારામાં બળ, બુધ્ધિનો વિકાસ થશે. મને ધન મળશે અને મારું શરીર સુખમાં રહેશે. વાત સાંભળી મિત્રોએ પણ હોંકારો પુરાવ્યો. અમેય વહેલા ઊઠીએ છીએ હો ભાઈ!
સિદ્ધિ અને સુખ શાંતિની અપેક્ષા રાખનાર મનુષ્યે કોઈપણ કામ કરવાનો દૃઢ સંકલ્પ કરીને તત્પરતા દાખવવી જોઈએ. મનથી કરવા ધારેલું આવતી કાલનું કામ આજે, અત્યારે જ પૂરું કરવું જોઈએ.
કામ કરવાના સંજોગો અને તે માટેનો ઉત્સાહ બદલતાં કે ઘટી જતાં વાર લાગતી નથી. કામ શરૂ કરવાની અને પૂરું કરવાની જે તક મળે છે, તે ચાલી ન જાય અને મન મોળું પડી ન જાય તેની તકેદારી રાખવી જોઈએ, વીતી ગયેલી તકો પાછી આવતી નથી.
આવતી કાલ પર મુલતવી રાખેલું કામ પૂરું થવાની શંકા રહે છે, કેમ કે, ત્યારે કોઈ જુદા જ સંજોગો હશે અને કદાચ આપણું મન પણ તે કરવા માટે તત્પર નહીં હોય!
તમારા કામનું ‘ચેક લિસ્ટ’ બનાવો અને તેને
બરાબર અનુસરો – ગુણવંત શાહ
---------------------------------------------------------------- ૨૭ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
વેસ્ટમાંથી બેસ્ટ
વેસ્ટમાંથી બેસ્ટમાંકાગળ કામમાં કચરા ટોપલી,માથા પરની ટોપી, હોડી, થર્મોકોલ કામમાં મંદિર, ઘર, ઝૂંપડી, પુલ, રેલ્વે જયારે માટીકામમાં રમકડાં, ઘોડાગાડી, ઢીંગલા, ઢીંગલી અને સ્ટેમ્પ કલેકશનમાં જૂની ટિકિટ, દેશ વિદેશની ટિકિટ, ચિત્ર કામમાં પ્રદૂષણ અંગેના, વ્યસન મુક્તિના એઇડ્સ જાગૃતિના ચિત્રો બનાવીએ છીએ.
અહીં એક દૃષ્ટાંત આપ્યું છે તે હું વારંવાર વાચું છું.
‘સિધ્ધિ મેળવવાનો કીમિયો તો તારી ભીતરમાં પડેલો છે, ભાઈ. બહાર શા માટે શોધે છે? પ્રકાશ પણ તારા અંતરમાંથી પ્રગટશે.
સ્વામીજીને એક યુવાનને પૂછયું,ખરેખર સ્વામીજી? પ્રકાશ મારા દિલમાં છે? આશ્ચર્ય અને આનંદથી યુવાને જણાવ્યું.
‘હા, પ્રકાશ પેદા કરવાની સામગ્રી, કોડિયું, તેલ અને દિવેલ બધું જ તારી અંદર છે. તારે તો માત્ર દીવાસળી પેટાવવાની છે અને સહસા પ્રકાશ છવાઈ જશે. એવા પ્રકાશ સૂરજ, ચંદ્રના પ્રકાશે ઝાંખો પાડી દેશે. હવે, તું તારા દિલનો દીવો થાજે ! સ્વામીજીએ સલાહ આપી.
ગુણવત્તા એટલે અગાઉથી નક્કી કરેલાં માપદંડ – જનાર્દન દવે
---------------------------------------------------------------- ૨૮ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
પશુ – પક્ષીની રક્ષા
મેં મારા વિચારો મિત્રોને સંભળાવ્યાં: ‘જૂઓ મિત્રો, ગાયને ઘાસ ખવડાવવું, પંખીને દાણા નાખવા, કૂતરાને રોટલો આપવો, કીડીને કીડિયારું પૂરવું અને માછલીને લોટની ગોળી ખવડાવવી એ આપણો માનનીય ધર્મ છે. આજથી આપણે દૃઢ નિર્ધાર કરીએ કે, ભણવાની સાથે સાથે માનવતાના કાર્યો પણ કરીશું.’ બધાં મિત્રો એક સાથે બોલી ઊઠયાં, ‘જરૂર, આપણે માનવધર્મ બજાવશું.’
પ્રિયંકા, ‘ચબુતરો’ નામની વાર્તા કહે છે.
એક ગામમાં ગામને પાદર સરસ મજાનો ચબુતરો હતો. પાદરે ગામની બધી બસ ત્યાંથી પસાર થતી હતી. બે – ચાર વડલા, લીમડા નીચે બેસવાના ઓટલા હતાં અને બાંકડા પણ ગોઠવાયા હતાં.
વડલાની વડવાઈએ ગામના બાળકો હીંચકા ખાતા હતાં. વડવાઈ પકડી ઝૂલતા બાળકો હીંચકા ખાવામાં ધરાતા જ ન હતાં. ગામ લોકોએ ભેગા થઈ એક સરસ ચબુતરો બાંધ્યો હતો.
હવાડો પણ હતો જ્યાં ઢોર પાણી પીવા આવતા હતાં. ઢોરને વાર તહેવારે ઘાસ નીરવામાં આવતું હતું. ચબુતરો એવો સરસ હતો. તેમાં રોજ ગામ લોકો ચણ નાખી જતા હતાં. ચોખા, ઘઉં, જાર, મગની ચણ ખાવા કબૂતરો, કાબરો, ચકલા – ચકલીઓ, ખિસકોલીઓ, હોલો, મોર –ઢેલ આવતા હતાં. કલબલાટ સાંભળવાનો લહાવો ગામ લોકો લેતા હતાં.
ગામ લોકોએ ભેગા મળી ચણ નાખવાનું નક્કી કર્યું હતું તે પ્રમાણે ચબુતરામાં સૌ વારાફરતી ચણ નાખે છે. ચબુતરા ઉપર બેઠેલા પક્ષીઓને જોઈ બાળકોને બહુ મજા પડતી હતી. ચબુતરો ઘણો ઊંચો હતો તેથી બિલાડી કે કૂતરા પક્ષીને નુકસાન ન પહોંચડતા, હેરાન ન કરતાં. ચબુતરો તો ગામનો પ્રાણ હતો.
ચોકસાઈ, અભ્યાસ અને સાવધાનીથી આવે છે. – લાલબહાદુર શાસ્ત્રી
---------------------------------------------------------------- ૨૯ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
હળવો નાસ્તો
હસતા, હસતા મમ્મી જે નાસ્તો આપે તે કરી અને દૂધ પી લઉં છું. લંચ બોક્સમાં હળવો નાસ્તો લઈ જાઉં છું. જેથી અપચો, અજીર્ણ કે એસીડીટી ન થાય. બહારનું વાસી, ગંધાતું ખાવું ન પડે, પાણીની બોટલ ભરી લઉંછું. વાચવાની જગ્યા સ્વચ્છ રાખું છું. સરસ્વતી માતાને વંદન કરી અભ્યાસ કરવા બેસું છું. શાળાએ જતાં પહેલા દાદા, દાદી અને મમ્મી, પપ્પાને વંદન કરુંછું. સૂર્યને અને તુલસીને વંદન સાથે તુલસી પાન ખાઈ નીકળુંછું.
;આજે મને મારા મમ્મી – પપ્પા સ્વિમિંગ શીખવા લઈ જવાના છે. મનુભાઈએ કહ્યુ હતું કે, ‘આપ સૌએ નિર્યણ લીધો છે, અને આપના બાળકને તરતા શીખવા મારી પાસે મૂક્યા છે. અભિનંદન બાળક તરતા શીખે એટલે તેના શરીરનો બાંધો મજબૂત થાય. તેની પાચનક્રિયા સરસ થાય. તેને ભૂખ સરસ લાગે, ઊંઘ આવે, સ્ફૂર્તિ રહે છે. તેમ અન્ય મિત્રોને પણ સમજાવજો કે તેના બાળકને તરવાનું શીખવા અહીં લઈ આવે. તરતા શીખવાનો ડર છે તે કાઢજો ને બરાબર સમજાવજો.’
‘આપણે આપવા બાળારાજાને મહાન તરવૈયા બનાવવા છે. તરવુંઅને તારવું તો જીવનમાં શીખવું જ જોઈએ.’ મનુભાઈને જોઈને ભલભલાને સ્ફૂર્તિ આવી જતી હતી!
આવડત અને કુશળતામાંથી જ સફળતાનો ઉદય થાય છે.
-સ્વામી સચ્ચિદાનંદ
---------------------------------------------------------------- ૩૦ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
ચાલવાના ફાયદા
ચાલવાના ફાયદા હું જાણું છું: ‘જુઓ મિત્રો, અમારા ચરણરથથી અમે કેટલા સ્ફૂર્તિલા રહીએ છીએ. પેટ્રોલનો ધુમાડો નથી થતો. પર્યાવરણની રક્ષા અને આર્થિક બચત થાય છે. અકસ્માતનો કે વાહન ચોરવાનો ભય રહેતો નથી. જરૂર પડશે તો સાઇકલ લઈશું. અમે ઘરેથી સીધા સ્કૂલ જઈએ છીએ અને સ્કૂલથી સીધા ઘરે. !
આપણા શરીરને હંમેશા ક્રિયાશીલ તથા સમગ્ર અવયવોને કાર્યક્ષમ અને યોગ્ય સ્થિતિમાં રાખવા ઘણા પ્રકારોમાંથી એક શ્રેષ્ઠ અને અસરકારક કસરત તે ચાલવાની હળવી કસરત છે. એટલું જ નહીં પરંતુ શરીરને સુડોળ ને સ્નાયુઓની કાર્યક્ષમતાને જીંદગી પર્યંત ટકાવી શકાય છે. આ કસરત શરીરના અંદરના અંગો જેવા કે હ્રદય, મગજ, ફેફસા, હોજરી, આંતરડા વગેરેને મજબૂત બનાવે છે. પરિણામે શરીરની તંદરસ્તી જળવાઈ રહે છે ને સામાન્ય રોગોમાંથી મુક્ત રહી શકાય છે.
જો આપણા ચાલવાના (પગના) સ્નાયુઓ નબળા કે ક્ષીણ થયા તો સમજો આપણું શરીર બેડોળ, નબળું અને ક્ષીણ થશે. તેથી આપણે ચાલવાની કસરત વ્યવહારમાં દૈનિક નિત્યકર્મમાં કાળજી અને સમજણપૂર્વક, શ્રધ્ધાપૂર્વક પ્રથમ પસંદગી આપવાની જરૂર છે એટલે કે, આ ચાલવાની કસરત કરવાથી આપણને વગર પ્રિમિયમની જીવન વીમા પોલિસી પ્રાપ્ત થશે.
બાળકોને મારશો નહીં, બીવરાવશો નહીં. – ગિજુભાઈ બધેક
---------------------------------------------------------------- ૩૧ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
વ્યસનમુક્તિ
પિયુષ ગદગદિત સ્વરે બોલતો હતો: ‘પાન, બીડી, સિગારેટ, ગુટકા અને ફાકી માવા, શરાબના
ભયંકર વ્યસને મારા પિતાનો ભોગ લીધો છે. મારા જેવા સંતાનના લાખો પિતાને હણી નાખ્યા છે. વિદ્યાર્થી
મિત્રો, આવો આપણે પ્રતિજ્ઞા લઈએ કે વ્યસનરૂપી રાવણનો રામ બની સંહાર કરીએ. જાગો, સૌને
જગાડો,પરિવારને બચાવો.
વેર, વ્યસન, વૈભવ ને વ્યાજ,
વ્હાલાં થઈ કરશે તારાજ.
મિત્રો, વેરથી વેર વધે છે. અવેરે જ શમે છે વેર. વ્યસન માણસને શારીરિક, માનસિક અને આર્થિક
રીતે પાયમાલ કરી નાખે છે. વ્યાજનું વિષચક્ર એટલું વધતું જાય છે કે, માણસને છેવટે આત્મહત્યા કરવાનો
વારો આવે છે. આ બધાં થોડીવાર વ્હાલાં લાગે પણ અંતે તો બરબાદ કરનારા જ છે.
સંતાનો દ્વારા મા-બાપ જન્મ લે છે. – જે. કૃષ્ણમૂર્તિ
---------------------------------------------------------------- ૩૨ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
પોકેટમનીથી સેવા
અમારી પરીક્ષાને બે-ત્રણ મહિનાની વાર હોય, ત્યારે અમે ખરેખર આર્થિક રીતે નબળા છતાં
ભણવામાં ખૂબ તેજસ્વી છાત્રોને મળીએ છીએ. પૈસે તકે ખૂબ જ સુખી સંપન્ન માતા - પિતાના સંતાનો એવા
વિદ્યાર્થી ભાઈ - બહેનોનાં ઘરે જઈ તેમને અને તેમના માતા – પિતાને હકારાત્મક માર્ગદર્શન આપી આર્થિક
મદદ પણ કરીએ છીએ.
‘કરો સેવા તો પામો મેવા’, આ કહેવત મુજબ અમારે મેવા નથી જોઈતા પણ મોંઘો મનુષ્ય દેહ
મળ્યો છે તો કંઇક એવું કામ કરવું છે કે ફરીવાર મનુષ્ય જન્મ મળે. ‘સેવા પરમ ધર્મ’ છે તેમ સમજી યોગ્ય
જગ્યાએ મદદ કરીએ છીએ. શરીર તંદુરસ્ત હોય છતાં ભીખ માગતા હોય તેવા લોકોને કામ અપાવીએ
છીએ. ‘દયા અને દાન’ નો મહિમા અમે બરાબર સમજીએ છીએ. ‘જેમ ત્રેવડ ત્રીજો ભાઈ છે તેમ કરકસર
બીજો ભાઈ છે. કરકસર કરી રાષ્ટ્રની સેવા પણ કરીએ છીએ.
જયારે બાળકને શિક્ષકનો સાચો પ્રેમ મળે એટલે અશિસ્તના પ્રશ્નો ઉદ્ભવે નહીં. – ગિજુભાઈ બધેકા
---------------------------------------------------------------- ૩૩ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
હૈયું, મસ્તક ને હાથ
આલ્બર્ટ આઈસ્ટાઇન પછી વિશ્વના સૌથી ટોચના ભૌતિકશાસ્ત્રી તરીકે જેમની ગણના થઈ છે અને જેમને સેલેબ્રિટીનું સન્માન મળ્યું છે તેવા પ્રો. સ્ટીફન હોકીંગને મગજના તંતુની ગંભીર બીમારી હોવા છતાં ભૌતિકશાસ્ત્રી તરીકે જગતમાં આગવું સ્થાન મળ્યું છે. તેમની વ્હીલચેરમાં કોમ્પ્યુટર બેસાડ્યું છે. તેઓ તેને ઓપરેટ કરે છે.
આજે મેં સ્કૂલમાં રવજીભાઈને સાંભળ્યાં, મારામાં જૂસ્સા વધી ગયો હતો. ‘રવજીભાઈ યેશા અને મોહાને ૧૧૪ વર્ષમાં ૮૮૯ વિજેતાઓને ૫૬૭ નોબલ પ્રાઈઝ એનાયત થયા તેની વિગત આપતા કહે છે કે, ‘અત્યાર સુધીમાં વિવિધ ૭૨ દેશોના સંશોધકો – વૈજ્ઞાનિકોને નોબલ પ્રાઈઝ મળી ચૂકયા છે. ટોપટેનમાં અમેરિકા – ૨૫૬, યુનાઇટેડ કિંગડમ – ૯૩, જર્મની – ૮૦, ફ્રાંસ પર, સ્વીડન – ૨૮, રશિયા – ૨૭, પોલેન્ડ – ૨૬, જાપાન – ૨૧, ઇટાલી – 19, ઓસીત્ય – ૧૭ અને ભારતને પણ ૧૦ મળ્યાં છે. યેશા – મોહા – તમે નાના છો, કિશોરી છો, હજી આવડી મોટી જિંદગી તમારી પાસે પડી છે.’
૧૯૩૦માં ભોંતિકશાસ્ત્રનું નોબેલ ભારતીય વિજ્ઞાની ચંદ્રશેખર વેંકટ રામનને મળ્યું હતું. ઈનામ જાહેર થતા પહેલા જ રામનને ખાતરી હતી કે મને જ મળશે. માટે તેમણે વિજેતાઓના નામ જાહેર થયા એ પહેલાંજ સ્વીડનના પાટનગર સ્ટોકહોમ સુધી જવાની સ્ટીમર ટિકિટ નોંધાવી દીધી હતી.’ દર વર્ષે ડીસેમ્બરમાં સ્વીડનમાં વિતરણ સમારોહ યોજાય છે.
‘જો આવો આત્મવિશ્વાસ કેળવવામાં આવે તો ચોક્કસ આપણે ધારેલું પરિણામ મેળવી શકીએ. તમારા માટે યેશા, મોહા Nothing is Impossible.
કેળવણી મીઠાશથી હરીભરી હોવી જોઈએ. – પ્લેટો
---------------------------------------------------------------- ૩૪ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
દર્દીની સેવા કરવી છે
યેશા અને મોહા કહે છે કે, ‘આજે અમે ન્યુઝ પેપર વાંચ્યું. વલ્લભ વિદ્યાનગર સ્થિત એસ.પી.યુની.
ના ૫૭મા પદવીદાન સમારોહમાં મેડિકલ ફેકલ્ટીમાં પાર્થ ગોલ્ડ મેડલ મેળવીને ઈતિહાસ રચ્યો છે. પાર્થના
પિતા સૌરભભાઈ ડોક્ટર છે અને માતા કૃતિબેન ગૃહિણી છે.
પાર્થ પ્રેસને જણાવ્યું હતું કે ‘ગોલ્ડ મેડલ મળશે તેવું લાગતું નહોતું. મેં ધો. ૧૨ સુધી ગુજરાતી
માધ્યમમાં અભ્યાસ કર્યો હોવાથી મેડિકલમાં એમબીબીએસના પ્રથમ વર્ષમાં પ્રવેશ મેળવ્યો ત્યારે
શરુઆતમાં અંગ્રેજીમાં અભ્યાસ કરવાનું અઘરું લાગતું હતું. પરંતુ હાર્ડવર્ક અને ક્મ્પેરીટીવ નેચરના કારણે
આ સ્ટેજ સુધી પહોંચી શક્યો છું. ડોક્ટર બની ગરીબ દર્દીની સેવા કરવી છે.
ધો.૧૦માં પણ ૫ ગુણ માટે રેન્ક ગુમાવ્યો હતો પરંતુ એકાગ્રતાથી અભ્યાસ કરવા સાથે
આત્મવિશ્વાસથી આ પરિણામ મેળવી શક્યો છું. ખરેખર, ‘આત્મવિશ્વાસ તો જીવન ઘડતરનો પાયો છે.’
એવું ભણો કે જેથી સંસાર સાગર પણ તરી શકાય.
-રવિશંકર મહારાજ
---------------------------------------------------------------- ૩૫ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
છાપું વાંચવું ગમે છે
આજે અમે બીજા એક સમાચાર વાંચ્યા, રાજસ્થાનના ઉદયપુર નજીક મિંદોઙા મગરા ગામનાં ૪૬
બાળકોનો ભણવાનો જૂસ્સો જોઈને કોઈપણ વ્યક્તિ અચંબામાં મુકાઈ જાય. અમારી ઉંમરના આ કિશોર –
કિશોરીઓ રોજ શાળાએ જવા માટે ૪ કિ.મી. નો રસ્તો ખુલ્લા પગે ચાલીને પાર કરે છે. રસ્તામાં તેમણે
જયસમંદ તળાવના પાણી રોજ ઓળંગવાના હોવા છતાં તેમનો જૂસ્સો ક્યારેય ઘટતો નથી. શાળાએ
સમયસર પહોંચવા માટે તેઓ દરરોજ બે કલાક અગાઉ નીકળી જાય છે.જેથી રસ્તામાં ભીના કપડાં પણ
સુકાઈ જાય છે. મોટા ભાગના બાળકો તેમના પુસ્તકો શાળામાં જ મૂકી રાખે છે. ક્યારેક લાવવા જરૂરી હોય
તો પોલિથીન બેગમાં લાવે છે.
આઠમાં ધોરણમાં ભણતી એક વિદ્યાર્થીની ધર્મીએ કહ્યું હતું કે, ‘મોટી થઈને હું ટીચર બનીશ અને
ગામમાં જ સ્કૂલ ખોલીશ. અમારા ગામનો પાંચ વર્ષનો એક છોકરો રાજેશ તો ડૂબતાં બચ્યો હતો. તેથી હું
નથી ઈચ્છતી કે બીજા કોઈના પર આવું જોખમ આવે.’
વિદ્યાર્થીઓમાં સારા ગુણોનું શિક્ષણ આપણા વર્તનથી
જ આપી શકાય. –ડોં. હેમ જી. ગિનોટ
---------------------------------------------------------------- ૩૬ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
અમે તમારા દીકરા જ છીએ...
આજે મયુરીએ હિંમત કરીને પોતાના મમ્મી – પપ્પાની ચિંતા ઓછી કરતાં કહ્યું:
‘પપ્પા – મમ્મી, અમે તમારા દીકરા જ છીએ, નવી પેઢી ખરાબ નથી. અમે સાહસિક છીએ. અમારા
મનમાં ઘણા પ્રશ્નો છે. અમે તો એટલું માગીએ છીએ કે, અમારા માનસને બધાં સમજે. આપણા દેશના
કિશોરધન નેવી, સ્કાઉટ, એનસીસી, એર ફોર્સ, સ્પોર્ટસઁ, ઉદ્યોગ વગેરે ક્ષેત્રેમાં હીર ઝળકાવવા ઈચ્છે છે તેને
યોગ્ય મોટીવેશન મળવું જોઈએ.
આજે આપણી સંવેદના, લાગણી મરતી જાય છે. આપણે સ્વાર્થી થતા જઈએ છીએ. કુદરતી આપત્તી
જયારે જયારે આવી છે ત્યારે આપણા આવનારા દિવસો કેવા હશે તેવું અનુભવી ધ્રુજારી આવે છે. બસ,
અમારી એટલી જ માગ છે કે, ‘આપણા યુવાધનને બચાવો.’
વિદ્યાર્થી સ્વતંત્ર આત્મા છે, વ્યક્તિ છે અને જીવતું
પ્રાણી છે – નાનાભાઈ ભટ્ટ
---------------------------------------------------------------- ૩૭ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
વિશ્વને બચાવવું છે..
‘કુદરતની સામે આપણે બાથ નથી ભીડવી પણ સૂર્યનું કિરણ બનીને વિશ્વની રક્ષા કરવી છે.’
યેશાની વાતમાં સૂર પુરાવતા મોહા પણ પોતાની ચિંતા વ્યક્ત કરે છે, ‘સમુદ્રનું પાણી ઝડપથી
જમીનને ગળી રહ્યું છે, આપણા બધાનું અસ્તિત્વ સંકટમાં છે. ધરતી જે ઝડપથી ગરમ થઈ રહી છે, એની
ઝડપ જોતા લાગે છે કે, અમુક વર્ષો પછી તમે અંતરિક્ષમાંથી પૃથ્વીને જોશો તો ત્યાં દરિયો દેખાશે અથવા
રણ. પપ્પા, અમારે જીવવું છે, સારી રીતે જીવવું છે. ગ્લોબલ વોર્મિંગમાંથી વિશ્વને બચાવવું છે. આ ધરતીનાં
હવા, પાણી અને પ્રકાશનો આપણે ઉપયોગ કરીએ છીએ. આપણે બધાં ભેગાં મળીને એક તંત્ર ન બનાવી
શકીએ.’ રવજીભાઈ ગદગદિત થઈ ગયાં. બંને દીકરીઓને ભેટી પડે છે, અને બોલે છે: ‘આપણે જ્યાંછીએ
ત્યાંથી આપણા પર્યાવરણને બચાવવા પ્રયત્ન કરીએ.’
વિચાર કરતાં આચાર ઉત્તમ છે. – શાંતિ આંકડિયાકર
---------------------------------------------------------------- ૩૮ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
કાયદો નહીં તોડીએ...
‘જૂઓ, યેશા-મોહા આપણા દેશમાં કાયદો તોડવો એ એક જાતની બહાદુરી માનવામાં આવે છે.
લાઈનમાં ઊભા ન રહેવું, કચરો ગમે ત્યાં ફેંકી દેવો, ગાડી ગમે ત્યાં પાર્ક કરી દેવી, લિફ્ટ માટે લાઈનમાં
ઊભા રહેવાને બદલે ટોળે વળીને ઊભા રહેવું. ગમે ત્યાં થૂકવું, બસમાં ચડતી વખતે ધકકા મુક્કી કરવી, રોંગ
સાઈડમાં વાહન ચલાવવું, હેલમેટ ન પહેરવી, સીટબેલ્ટ ન બાંધવો અથવા સર્કલ પૂરુંકર્યા વિના ગાડી વાળી
લેવી.. આવા તો કેટકેટલાય કાયદા આપણે રોજ તોડીએ છીએ. બાળકને સંસ્કારને નામે આપણે બધું
શીખવીએ છીએ, પણ જેને સાચા અર્થમાં સંસ્કાર કેહવાય એવું કંઈ પણ એને શીખવાડીએ છીએ ખરા?’
મોહા, પિતા રવજીભાઈની ચિંતા અનુભવ્યા પછી બોલે છે. ‘પપ્પા, તમે ખરા અર્થમાં ચિંતા કરો છો.
સંતાન ડિસિપ્લિન, નમ્રતા નહીં શીખે, પ્રામાણિકતાનું મહત્વ નહીં સમજે કે સત્ય બોલતા અચકાશે તો ગમે
તેટલો વિકાસ, પ્રગતિ કે ઉચ્ચ શિક્ષણ પણ કોઈ દેશનો ઉદ્ધાર નહીં કરી શકે.’
છાત્રનાં તોફાનો તેમના વિકાસનાં પગથિયાં છે. – મૂળશંકર ભટ્ટ
---------------------------------------------------------------- ૩૯ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
પાયાના સિધ્ધાંતો
પ્રસિધ્ધ ઉદ્યોગપતિ ગોવિંદજી શ્રોફના જીવનચરિત્રમાંથી કેટલીક વિગત મેં વાંચી હતી તે મને ઘણી
પ્રેરણાદાયી નીવડી છે. તેઓએ લખ્યું છે કે, ‘જીવનમાંસફળ થવાનું દરેકનું ધ્યેય હોય છે. દરેકને શાંતિ, સુખ
અને સમૃધ્ધિ જોઈએ છે. આ બધું જ જીવનનાં પાયાનાં અમુક સિધ્ધાંતોને અનુસરવાથી પ્રાપ્ત કરી શકાય
છે. જીવનમાં શાંતિ, સુખ અને સમૃધ્ધિ લાવવા માટે પાયાનાં સિધ્ધાંતોને ગંભીરતાથી અને ચોકસાઈથી
અમલમાં મુકવાથી દરેક ક્ષેત્રમાં શ્રેષ્ઠતા નિશ્ચિતરૂપે મેળવી શકાય છે.
મારામાં પણ જીવનઘડતર માટેની પ્રક્રિયા સતત ચાલે છે. હું માનું છું કે, શ્રેષ્ઠતા એ જીવનપણ છે,
અંતિમ લક્ષ્ય નથી. મને ભગવતગીતાના શબ્દો પણ સતત જાગૃતિ રાખે છે. ‘બધી સારી વસ્તુઓમાં
સર્વશ્રેષ્ઠ હું છું. ખરેખર શ્રેષ્ઠ બનવું એટલે ઝળહળવું. મારી લાયકાત ઉત્તમ બનાવવા હું બરાબર ધ્યાન રાખું
છું અને હંમેશા રાખીશ.
જો મા તે મા છે તો પિતા પણ પિતા જ છે – નટવર આહલપરા
---------------------------------------------------------------- ૪૦ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
