તૈતરેય ઉપનિષદ-‘માને દેવ સમાન ગણી તુ એની સેવા કર’
तत्रैव गङ्गा यमुना त्रिवेणी गोदावरी सिन्धुसरस्वती च।
सर्वाणि तीर्थानि वसन्ति तत्र यत्रप्रसूपादरजो भिशेक: ||
શ્રી પાંડવ ગીતા
જ્યાં ભગવાનના પાવન ચરણોની ધૂળ (રજ) વડે અભિષેક (સ્નાન) કરવામાં આવે છે, ત્યાં ગંગા, યમુના, ત્રિવેણી (ગંગા, યમુના અને સરસ્વતી નદીઓનો સંગમ), ગોદાવરી, સિંધુ અને સરસ્વતી જેવી પવિત્ર નદીઓ સ્થાયી થાય છે. એ સ્થાને બધાં તીર્થો વસે છે.
વિગતવાર અર્થ:
આ શ્લોકમાં ભગવાન વિષ્ણુ અથવા શ્રી હરિના પવિત્ર ચરણોની મહિમા વર્ણવવામાં આવી છે. અહીં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભગવાનના ચરણોમાંથી નીકળતી રજ, કે જે ખૂબ પવિત્ર માનવામાં આવે છે, એથી જ્યાં અભિષેક થાય છે, તે સ્થાન પવિત્ર તીર્થ સમાન બની જાય છે. ગંગા, યમુના અને અન્ય પવિત્ર નદીઓ, જેઓ મોટાં તીર્થસ્થળો સાથે સંકળાયેલા છે, તેમનું ત્યાં નિવાસ થાય છે.
અর্থાત, ભગવાનના ચરણોનો આધાર લેવું અને તેમની પૂજા કરવી એ પવિત્રતાનું અને તીર્થયાત્રાનું સ્વરૂપ છે.
એક વખતની ચીન દેશની આ વાત છે. ચીનના એક ગામમાં હો-લીન નામનો યુવાન તેની માં સાથે રહેતો હતો. સામાન્ય ઘર. બીજું તો શું હોય ઘરમાં.
એક વખત તેના ઘેર ચોર આવ્યો. હો-લીનને ચાકુની ધારે એક થાંભલા સાથે બાંધી દીધો. વૃદ્ધ માં જે કાન થી ઓછુ સંભળાતું હતું. એક બાજુ ખાટલામાં સુતા હતા. ઘર માંથી એક મોટું પાથરણું પાથર્યું અને એક એક ચીજો ભેગી કરતો તેમાં નાખવા લાગ્યો. ચોરે હો-લીન ના સારા સારા કપડા લીધા. તે કાઈ ના બોલ્યો. તેના જોડા અને બધી કામ કાજની ચીજો લેતો ગયો. હો-લીન એક અક્ષર મોઢામાંથી નહિ કાઢ્યો. હો-લીનની બધી કામની અને મહત્વની ચીજો લેતો ગયો.
જતા જતા ચોરની નજર એક તાંબાની કડાઈ પર પડી. તે ઉપાડવા ગયો કે હો-લીન તુરંત બોલ્યો તેનાથી રહેવાયું નહિ તેણે કહ્યું “ ભાઈ તારે જે લઇ જાવું હોય તે લઇ જા પણ આ કડાઈ તુ નાં લઇ જઈસ. આટલી વિનંતી છે. કારણ રોજ હું મારી માંને તેમાં રાબ બનાવીને ખવડાવું છું. કાલ સવારમાં જો એ નહિ હશે તો માં ભૂખી રહી જશે. બસ આ કડાઈ રહેવા દેજે ભાઈ.
ચોર આશ્ચર્ય ચકિત થઇ ગયો. જે માણસ બધું લુટાઈ જતું હોવા છતા એક શબ્દ બોલ્યો નહિ ને આ એક કડાઈ માટે જે તેની માં માટે હતી તેની માટે આજીજી કરે છે? તેને પોતાના જીવનની યાદ આવી માં અને બાપુ ન હોવાને કારણે પરિસ્થિતિએ આ માર્ગ લેવડાવ્યો. આવા માતૃભક્ત ને લુંટીશ તો મારા ભૂંડા હાલ થશે.
ચોરે કહ્યું “ હે યુવાન આ કડાઈ સાથે બધી ચીજો હું અહી જ મૂકી જાઉં છુ. આટલું કહી હો-લીનને બંધન મુકત કરી ચાલી નીકળ્યો. હવે બંને તેઓ મુક્ત હતા.
"માતા એ પ્રથમ ગુરુ છે."
માતા તમારા જીવનનો પ્રથમ શિખામણ આપનાર છે. તેમના માર્ગદર્શન સાથે જીવનના તમામ પડકારો પાર કરી શકાય છે.
"માતા એ કૃપાની અવિરત ધારા છે."
માતાનું પ્રેમ અને દયાથી ભરેલું હૃદય એ અનુપમ છે, તેઓ દરેક સ્નેહ અને સેવા માટે પ્રેરણાનું શ્રોત છે.
"માતાના પગલાંમાં જ સ્વર્ગ છે."
જહાં માતા છે, તે સ્થળે સુખ અને શાંતિ વસી છે. માતાનું સુખ જ આપણે આ જીવનમાં પામવાનું છે.
"માતા એ ભક્તિનું જૈવિક રૂપ છે."
માતાનું દરેક કર્મ ત્યાગમય છે. તેમના હૃદયમાં સંવેદના અને કરુણા ભરેલી છે, જે જીવનમાં સાચું ધર્મ છે.
"માતાની સેવા એ શ્રેષ્ઠ કર્તવ્ય છે."
જેમ ભગવાનની પૂજા કરવી એ ધર્મ છે, તેમ માતાની સેવા કરવી એ પણ ભગવાનની સેવા છે.
"માતાનો પ્રેમ બિનશરતી અને નિશ્રિત હોય છે."
માતા એ જીવનમાં એવો વ્યક્તિ છે, જે કદી કોઈ પ્રતિસાદની આશા રાખ્યા વિના સતત પ્રેમ આપે છે.
"માતા એ સહાનુભૂતિ અને સાહસની પૂર્તિ છે."
જીવનમાં માતાની ભેટ સહાનુભૂતિ અને સાહસનો શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે.
"માતા એ તમામ યાત્રાની શરૂઆત છે."
દરેક માણસની જીવનયાત્રા તેની માતાના આશિર્વાદથી જ શરૂ થાય છે, તેઓ જીવનનો આધારસ્તંભ છે.
"માતાના આર્શીવાદે તમામ દુ:ખોને દુર કરી શકે છે."
માતાની પ્રાર્થના અને આશિર્વાદ એ આપણા માટે શુભ કામોના આધાર છે.
"માતાની કિંમત નાની વાતોમાં ન જોશો."
માતાનું મહત્ત્વ તેમની નાની નાની સેવાઓમાં છુપાય છે, જે માનવ જીવનને અમૂલ્ય બનાવે છે.
માતૃદેવો ભવ: નો ખ્યાલ માતા પ્રત્યેના શ્રદ્ધા અને પ્રેમની ગહનતા દર્શાવે છે. માતાનું પ્યાર અને ત્યાગ જીવનમાં અમૂલ્ય ભેટ છે, અને એમની સેવા એ સર્વોચ્ચ કર્તવ્ય છે.
