// પ્રભુનો વાસ ક્યાં છે ? //
એકવાર રાજાએ તેના સૌથી વિદ્વાન મંત્રીને પૂછ્યું કે મારે જાણવું છે કે ભગવાન ક્યાં રહે છે, ભગવાનની દ્રષ્ટિ ક્યાં છે, ભગવાન શું કરી શકે છે?
મંત્રીને આ પ્રશ્નોના જવાબો નહોતા આવડતા તેથી તેઓ કહેવા લાગ્યા કે મહારાજ મને થોડા દિવસનો સમય આપો પછી હું તમારા પ્રશ્નોના જવાબ થોડા દિવસ પછી આપીશ. રાજાએ તેને થોડા દિવસની રજા આપી.
મંત્રીએ રાજા પાસે થોડા દિવસોનો સમય માંગ્યો પણ તેને આ પ્રશ્નોના જવાબ ખબર ન હતી.તેથી તે આખો વખત ચિંતા કરવા લાગ્યો કે તે રાજાના પ્રશ્નોના જવાબ કેવી રીતે આપશે?
મંત્રીને અસ્વસ્થ જોઈને એક દિવસ તેના પુત્રએ તેનું કારણ પૂછ્યું, તો તેણે રાજા દ્વારા પૂછેલા ત્રણેય પ્રશ્નો કહ્યા.
મંત્રીનો પુત્ર કહેવા લાગ્યો કે મને આ બધા પ્રશ્નોના જવાબ ખબર છે. તમે મને તમારી સાથે મહેલમાં લઈ જાઓ. રાજાએ આપેલ સમય પૂરો થયો ત્યારે મંત્રી પોતાના પુત્રને રાજા પાસે લઈ ગયા અને કહેવા લાગ્યા કે મહારાજ આ મારો પુત્ર છે જે તમારા બધા પુછવામાં આવેલ પ્રશ્નોના જવાબ આપશે.
રાજાએ છોકરાને પહેલો પ્રશ્ન પૂછ્યો, ભગવાન ક્યાં રહે છે? છોકરો કહેવા લાગ્યો કે સાહેબ પહેલા તમે મને એક ગ્લાસ દૂધ આપો. છોકરા માટે દૂધ મંગાવવામાં આવ્યું. છોકરો દૂધમાં આંગળી નાખીને દૂધ હલાવવા લાગ્યો અને આંગળી બહાર કાઢીને ફરી ફરી દૂધ જોવા લાગ્યો.
રાજા પૂછવા લાગ્યા કે દીકરા તું શું કરે છે? છોકરાએ કહ્યું કે સાહેબ, મેં સાંભળ્યું છે કે દૂધમાં માખણ હોય છે? હું મારી આંગળીઓ વડે માખણ શોધી રહ્યો છું. પરંતુ આ દૂધના ગ્લાસમાં માખણ દેખાતું નથી. એવું લાગે છે કે તમારા દ્વારા ઓર્ડર કરાયેલ દૂધમાં માખણ નથી.
રાજાએ હસતાં હસતાં કહ્યું, "બેટા, દૂધમાંથી માખણ કાઢવા માટે પહેલા દહીં બનાવવું પડે છે, પછી દહીંને મંથન કરવું પડે છે, પછી તેમાંથી માખણ નીકળે છે".
છોકરાએ ઉતાવળથી કહ્યું કે મહારાજ, આ તમારા પહેલા પ્રશ્નનો જવાબ છે. જેમ દૂધની અંદર માખણ હોય છે, પણ દહીંને મંથન કરીને કાઢવામાં આવે છે, તેવી જ રીતે દૂધની અંદર માખણ હોય છે, તેવી જ રીતે ભગવાન દરેક જીવમાં, દરેક કણમાં હાજર હોય છે.
પરંતુ તેમને પામવા માટે સાચી ભક્તિ દ્વારા ભગવાનને પામી શકાય છે. ભક્તિ દ્વારા આપણને ભગવાનની શક્તિનો અહેસાસ થાય છે.
મંત્રી પુત્રના જવાબથી રાજાને સંતોષ થયો. રાજાએ આગળના પ્રશ્નનો જવાબ પૂછ્યો કે ભગવાનની આંખો કઈ બાજુ છે. છોકરો કહેવા લાગ્યો કે મહારાજ મને દીવો લાવી આપો અને પછી હું તમને જવાબ આપીશ.
છોકરા માટે દીવો મંગાવવામાં આવ્યો. છોકરાએ દીવો પ્રગટાવ્યો અને પૂછ્યું, મહારાજ, આ દીપકનો પ્રકાશ કઈ દિશામાં જાય છે તે કહો. રાજા કહેવા લાગ્યા કે આ દીવાનો પ્રકાશ બધી દિશાઓમાં સરખો જ જાય છે.
છોકરાએ કહ્યું કે, "મહારાજ, આ તમારા બીજા પ્રશ્નનો જવાબ છે, ભગવાનની દ્રષ્ટિ બધે સરખી જ હોય છે, ભગવાનની નજર દરેકના કાર્યો પર સરખી છે, ભગવાન બધાને જોઈ રહ્યા છે".
છોકરાનો જવાબ સાંભળીને રાજા ખુશ થઈ ગયા કે આટલી નાની ઉંમરે તેને કેટલું જ્ઞાન છે. રાજા હવે તેના ત્રીજા અને અંતિમ પ્રશ્નનો જવાબ જાણવા આતુર હતો.
રાજાએ છેલ્લો પ્રશ્ન પૂછ્યો, ભગવાન શું કરી શકે? છોકરો કહેવા લાગ્યો કે મહારાજ સાહેબ, જો તમારે આ પ્રશ્નનો જવાબ જાણવો હોય તો તમારે મને તમારો ગુરુ બનાવવો પડશે અને ગુરુનું સ્થાન શિષ્ય કરતાં ઊંચું છે, માટે આપણે એકબીજાથી સ્થાન બદલવું પડશે. મારે તમારી જગ્યાએ બેસવાનું છે અને તમારે મારી જગ્યાએ બેસવાનું છે.
રાજાને જવાબ જાણવાની એટલી ઉત્સુકતા હતી કે રાજાએ તેને પોતાની ગાદી પર બેસવા દીધો અને પોતે છોકરાની જગ્યાએ બેસી ગયો.
છોકરાએ હસીને કહ્યું કે મહારાજ, તમારો છેલ્લો પ્રશ્ન હતો કે ભગવાન શું કરી શકે?
તેનો જવાબ એ છે કે ભગવાન રાજાને પદવી બનાવી શકે છે, એટલે કે આજે તને મારી જગ્યાએ બેસાડી છે અને રંકને રાજા બનાવી શકે છે, એટલે કે આજે તેણે મને ગાદી પર બેસાડ્યો છે. ભગવાનની ઈચ્છા વિના એક પાંદડું પણ હલતું નથી.
મંત્રીના પુત્ર પાસેથી તેના ત્રણ પ્રશ્નોના જવાબ સાંભળીને રાજા સંતુષ્ટ થયો અને છોકરાને મંત્રીમંડળમાં સલાહકાર બનાવ્યો.
