લેખ:- જટોલી શિવ મંદિર વિશે માહિતીલેખિકા:- શ્રીમતી સ્નેહલ રાજન જાનીઆપણા દેશમાં રહસ્યમય મંદિરોની કમી નથી. ક્યાંક મંદિર હવામાં ઝૂલતા થાંભલાઓ પર ટકેલું છે તો ક્યાંક ગરમ પહાડ પર પણ એસી જેવી હવા ઉડે છે. એટલે કે, આશ્ચર્યજનક મંદિરોની સારી સૂચિ છે. અહીં હું એવા જ એક અનોખા શિવ મંદિર વિશે જણાવી રહી છું, જે 39 વર્ષમાં પૂર્ણ થયું હતું. એટલું જ નહીં, એવું માનવામાં આવે છે કે ભોલે બાબા પોતે આ સ્થાન પર આવ્યા હતા. તો ચાલો જાણીએ આ મંદિર વિશે વિગતવાર….
જો કોઈ પ્રવાસી પહાડીની ટોચ પર આવેલું ભવ્ય અને અદભૂત મંદિર જોવા માંગે છે, તો જટોલી શિવ મંદિર એ સ્થળ છે. જટોલીનું નામ ભગવાન શિવના લાંબા જટા (વાળ) પરથી પડ્યું છે. એશિયાના સર્વોચ્ચ શિવ મંદિર તરીકે ગણવામાં આવે છે, આ મંદિર ખરેખર એક સ્થાપત્ય અજાયબી છે. જટોલી શિવ મંદિર સોલનના પ્રસિદ્ધ પવિત્ર સ્થળો પૈકીનું એક છે જે મોટી સંખ્યામાં યાત્રાળુઓને આકર્ષે છે અને શહેરથી માત્ર 6 કિમી દૂર છે.
ભગવાન શિવનું ભવ્ય મંદિર સોલનની મનોહર પહાડીની ટોચ પર આવેલું છે. મંદિરનું નામ 'જટા' (ટ્રેસીસ) પરથી પડ્યું છે, જે આગળ ભગવાન શિવના લાંબા જાટાને દર્શાવે છે. મંદિર રાજગઢ રોડ પર સોલનથી 8 કિમી દૂર આવેલું છે. તે પ્રાચીન લિંગ સાથે ભગવાન શિવના સૌથી જૂના મંદિરોમાંનું એક છે. જટોલી શિવ મંદિર સોલનના લોકપ્રિય પવિત્ર સ્થળોમાંનું એક છે જે દેશના ખૂણેખૂણેથી મોટી સંખ્યામાં યાત્રાળુઓને આકર્ષે છે. આ મંદિર સાથે ઘણી કથાઓ અને દંતકથાઓ જોડાયેલી છે જેમાંથી એક કહે છે કે ભગવાન શિવે આ સ્થાનની મુલાકાત લીધી હતી અને એક રાત રોકાઈ હતી. કલાત્મક અને આર્કિટેક્ચરલ અજાયબીને અહીંની મુલાકાત લેનાર કોઈપણ દ્વારા અવગણી શકાય નહીં. આ એશિયા બેલ્ટમાં ભગવાન શિવનું સૌથી મોટું મંદિર છે.
જટોલી શિવ મંદિરના ઈતિહાસ સાથે અનેક દંતકથાઓ અને વાર્તાઓ સંકળાયેલી છે. તે ભગવાન શિવના સૌથી જૂના મંદિરોમાંનું એક છે જ્યાં એક પ્રાચીન લિંગ પણ લાંબા સમયથી સ્થિત છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ મંદિર એક સમયે ભગવાન શિવનું વિશ્રામ સ્થાન હતું.
આ મંદિર વિશિષ્ટ દક્ષિણ-દ્રવિડિયન શૈલીના સ્થાપત્યમાં બનાવવામાં આવ્યું છે અને તે સતત ત્રણ પિરામિડથી બનેલું છે. પ્રથમ પિરામિડ પર ભગવાન ગણેશની મૂર્તિ જોઈ શકાય છે જ્યારે બીજા પિરામિડ પર શેષ નાગનું શિલ્પ છે. જટોલી શિવ મંદિર એશિયામાં સૌથી ઉંચુ મંદિર હોવાનો ટેગ ધરાવે છે; મંદિરનું નિર્માણ પૂર્ણ થતાં 39 વર્ષ લાગ્યાં.
મંદિરના ઈશાન ખૂણા પર 'જલ કુંડ' નામની પાણીની કુંડ છે જે પવિત્ર નદી ગંગા જેવી પવિત્ર માનવામાં આવે છે. આ કુંડના પાણીમાં કેટલાક ઔષધીય ગુણો હોવાનું કહેવાય છે જે ત્વચાના રોગોને દૂર કરી શકે છે. મંદિરની અંદર એક ગુફા છે જ્યાં સ્વામી કૃષ્ણાનંદ પરમહંસજી રહેતા હતા. આ પ્રાચીન મંદિર તેના વાર્ષિક મેળા માટે પ્રખ્યાત છે, જે મહાશિવરાત્રીના તહેવાર દરમિયાન યોજાય છે. અસંખ્ય ભક્તો મંદિરમાં પ્રાર્થના કરવા માટે એકઠા થાય છે.
આપણે જે મંદિર વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ તે હિમાચલ પ્રદેશના સોલનમાં આવેલું છે. તેને એશિયાનું સૌથી ઊંચું શિવ મંદિર પણ માનવામાં આવે છે. દક્ષિણ-દ્રવિડ શૈલીમાં બનેલા આ મંદિરનું નામ જટોલી શિવ મંદિર છે. આ મંદિરની ઉંચાઈ લગભગ 111 ફૂટ છે. આ મંદિરમાં પથ્થરો મારવા પર ડમરુ જેવો અવાજ સંભળાય છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે પૌરાણિક કાળમાં ભોલે બાબા પણ અહીં આવ્યા હતા અને થોડો સમય રોકાયા હતા. બાદમાં ઈ. સ. 1950માં સ્વામી કૃષ્ણાનંદ પરમહંસ નામના બાબા અહીં આવ્યા હતા. જેમના માર્ગદર્શન અને માર્ગદર્શનથી જટોલી શિવ મંદિરનું નિર્માણ કાર્ય શરૂ થયું. તેમણે વર્ષ 1974માં આ મંદિરનો પાયો નાખ્યો હતો. તેમણે ઈ. સ. 1983માં સમાધિ લીધી હોવા છતાં મંદિરનું નિર્માણ કાર્ય અટક્યું ન હતું. મંદિર પ્રબંધન સમિતિ દ્વારા તેનું કામ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ મંદિરને સંપૂર્ણ રીતે તૈયાર થવામાં લગભગ 39 વર્ષ લાગ્યા હતા.
જટોલીમાં પાણીની સમસ્યા હોવાનું મનાય છે. જેમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે સ્વામી કૃષ્ણાનંદ પરમહંસએ ભગવાન શિવને પ્રસન્ન કરવા માટે કઠોર તપસ્યા કરી હતી. આ પછી ત્રિશૂળની મદદથી જમીનમાંથી પાણી કાઢવામાં આવ્યું. ત્યારથી લઈને આજદિન સુધી જટોલીમાં ક્યારેય પાણીની સમસ્યા સર્જાઈ નથી. એટલું જ નહીં, કહેવાય છે કે આ પાણી પીવાથી ગંભીર બીમારીઓ પણ દૂર થઈ શકે છે.
આ મંદિરમાં દરેક બાજુ વિવિધ દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ સ્થાપિત છે, જ્યારે મંદિરની અંદર સ્ફટિક રત્ન શિવલિંગ સ્થાપિત છે. આ ઉપરાંત અહીં ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીની મૂર્તિઓ પણ સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. તે જ સમયે, મંદિરના ઉપરના છેડે 11 ફૂટ ઊંચો એક વિશાળ સોનાનો કલશ પણ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યો છે, જે તેને ખૂબ જ ખાસ બનાવે છે.
સૌજન્ય:- ઈન્ટરનેટ
વાંચવા બદલ આભાર🙏
હર હર મહાદેવ
સ્નેહલ જાની
