५. वाघाची शिकार
भल्या पहाटे शिवबा अन त्याच्या मावळ्यांनी गुंजन मावळातल्या गावाला निरोप दिला अन पुण्याकडे परतीचा प्रवास चालू झाला. हवेतला गारवा अंगाला झोबत होता. शिवबाने अंगावर शाल घट्ट बांधून घेतली होती. घोड्यांच्या टापांचा आवाज अन त्यामुळे मागे उडणारी धूळ हवेत मिसळून जात होती. हळू हळू सूर्य नारायणाचे दर्शन होऊ लागले होते. अंगावर सूर्याची सोनेरी कोवळी किरणे पडू लागली होती. पक्षांचा किलबिलाट आता ऐकू यायला लागला होता. मधूनच एखादा हरणांचा कळप हुंदडताना दिसे. तर मधेच मोरांचा "म्याऊऊउ........ म्याऊऊऊउ ....." आवाज कानावर पडे. समोरच काही माणसं हातात काठ्या घेऊन धावत जाताना नजरेस पडत होती. मागून येणाऱ्या घोड्यांच्या टापांचा आवाज ऐकून मागे बघताच ती चार पाच माणसं बाजूला झाली अन कमरेत वाकून अन मान लवून त्यांनी शिवबाच्या येणाऱ्या मावळ्यांना वंदन केले. शिवबाने घोडा थांबवत तानाजीला पुढे पाठवून विचारपूस करायला सांगितली. तानाजीने शिवबाला येऊन सांगितले कि, समोरच्या गावात एका नरभक्षक वाघाने धुमाकूळ घातला आहे. दहा बारा शेळ्या मेंढ्यांचा अन दोन तीन गाया बैलांचा फडशा पडला होता. शिवाय दोन तीन माणसांना पण जखमी केलं होतं. आत्ताच एका लहान पोरावर झडप घालून त्येला जंगलात ओढत नेताना लोकांनी पाहिलं. जास्त लोक येताना पाहून त्याने त्या लहान पोराला तिथेच टाकून पळ काढला. त्यालाच बघायला हे लोक पळत निघाले होते.
त्यांना घेऊन शिवबाचं अश्वदल गावात दाखल झालं. एका झोपडी समोर बायांचा रडण्याचा अन ओरडण्याचा आवाज येत होता. माणसं कोंडाळं करून तिथं उभी होती. शिवबाचं पथक तिथे येताच लोकांनी वंदन करायला सुरुवात केली. शिवबाराजे घोड्यावरून उतार झाले अन चालत जाऊन त्या जखमी शेळ्या वासरांची अवस्था अन त्या गरीब शेतकऱ्याचा आक्रोश पाहून गहिवरून आले. शिवबाचं पथक गावातल्या शंभू महादेवाच्या मंदिरापाशी थांबले.
"तान्या, येश्या"
दोघेही सर्र्र्रदिशी पुढे आले. "जी राजं.."
"बोला... काय विचार आहे?", शिवबा म्हणाला.
तानाजीने सपकन म्यानातून तलवार बाहेर काढली अन म्हणाला, "इचार कसला राजं आता. तुम्ही फकस्त सांगा, आत्ता त्या वाघाला जित्ता आणतो तुमच्या म्होरं.."
"आम्ही करणार त्या वाघाची शिकार..!", शिवबाराजे म्हणाले.
बहिर्जी, "आम्ही हाय कि राजं हितं. तुम्ही कशाला? तुम्ही फकस्त हुकूम सोडा."
"चला, आपण सगळेच जाऊया मग."
लगेच मारत्या म्हणाला, "चालतंय कि... चला. आज त्येचा मुडदाच पाडू."
वाघाची शिकार करायची योजना नक्की झाली. बहिर्जी, मारत्या अन त्याच्या दोन तीन चलाख साथीदारांनी गावातल्या माहितगार तरुणांना घेऊन वाघ कुठे आहे हे नेमकं शोधून काढलं होतं. अन लागलीच येऊन राजांच्या कानावर घातलं. शिवाय जंगलाची खडानखडा माहिती असणारे काही लोकही बहिर्जीने बरोबर घेतले होते. त्यांच्या माहितीनेच सगळी योजना आखून कोण कोण कुठे कुठे थांबेल अन वाघावर हल्ला कुठून करायचं नक्की झालं होतं.
एखाद्या मेंढराचा किंवा शेळीचा वाघासाठी सावज म्हणून वापर करावा लागणार होता. पण शिवबाला तेही जीवावर आलं होतं. कारण त्या मुक्या जीवाशी खेळून वाघाला मारणे त्याच्या बुद्धीला पटत नव्हते.
वाघ ज्या वाटेने येणार होता त्या वाटेवरच एका झुडपामध्ये बहिर्जीने शेळीला लाकडी काठ्यांच्या पिंजऱ्यामध्ये बांधून ठेवलं होतं. आजूबाजूला कोंबडं मारून त्याचं रक्त शिंपडलं होतं. रक्ताच्या वासाने वाघरू आपोआप माग काढत येणार होतं. अन तो मागच्या झाडामागे लपून बसला होता. त्याच्या कमरेला एक दोर बांधून त्याचं दुसरं टोक मारत्या अन राणोजी झाडावर धरून बसले होते. जर वाघाने बहिर्जीवर हल्ला केलाच तर कोंडाजी त्याला झाडावर ओढून घेणार होता. झुडपाच्या विरुद्ध बाजूला एका मोठ्या झाडाच्या खोडाच्या आडोशाला समोर झाडाच्या फांद्या अन पाने लावुन केलेल्या जाळीच्या पाठीमागे राजे हातात ठासणीची बंदूक घेऊन उभे होते. कमरेला तलवार अन जवळच भालाही ठेवलेला होता. त्याच्या मागे तानाजी भाला घेऊन तर अजून चौघे जण हातात तिरकमान घेऊन सावध होते. शिवाय, अजून दहा बारा मावळे हातात तलवारी भाले घेऊन उभे होते. वाघ येताच एकाच वेळी त्याच्यावर बाणांचा वर्षाव होणार होता.
येसाजीसोबत दोघेजण झुडपापासून वाघ येण्याच्या वाटेवरच्या जवळच्या झाडावर दबा धरून बसले होते. हातात भाले घेऊन सगळे सज्ज होते. येसाजीच्या इशाऱ्यावर मारत्या दोरीला हिसका देणार होता अन बहिर्जीला हिसका लागताच तो शेळीला चुचकारून ओरडायला लावणार होता. सगळे जण ठरल्या प्रमाणे आपापल्या जागेवर दबा धरून बसले होते.
जंगलात निस्तब्ध शांतता पसरली होती. फक्त पक्षांचा मधूनच आवाज होई. सूर्यही हळू हळू वर येऊ लागला होता. अचानक एकदम समोरच्या डोंगरवजा टेकडीवरून गावातील काही जिगरबाज तरुणांनी हातात भांडी अन ढोल घेऊन जोर जोरात बडवायला सुरुवात केली. वाघ ज्या ठिकाणी बसला होता तिथून काही अंतरावरून ते हळू हळू पुढे पुढे येऊ लागले. तसं वाघ त्यांच्या विरुद्ध दिशेने शिकारीच्या ठिकाणाकडे पळत येऊ लागला. येसाजीने ते धूड आपल्याच दिशेला येताना पाहून काही आवाज काढून ढोल अन भांड्यांचा आवाज बंद करण्याचा इशारा केला. समोरच्या गवतातून, झुडपांतून खसखस आवाज होऊ लागला. आता ढोलांचा अन भांड्यांचा आवाजही बंद झाला होता. अचानक ते धूड दुसऱ्या दिशेला वळताना पाहून झाडावर बसलेल्या येसाजी ने पटकन मारत्याला इशारा केला. दुसऱ्या क्षणी त्याने जोरात दोरीला हिसका दिला. त्या सरशी बहिर्जीने शेळीला ढोसलायला सुरुवात केली. अचानक ते तांबडं पिवळं चट्टेरी अन काळ्या पट्ट्यांच धूड थांबलं अन जिथून शेळीचा आवाज येत होता त्या झुडपाच्या दिशेने झेपावू लागलं. बहिर्जी पटकन झाडाच्या खोडामागे जाऊन लपून बसला. हाती तलवार घेतली. प्रसंग आलाच तर मारत्या त्याला वर उचलून घेणार होता. वाघाला झुडपांत बांधलेली शेळी दिसू लागली होती. आता फक्त पंधरा वीस पावलांच अंतर शिल्लक होतं. वाघ हल्ल्याच्या पवित्र्यात त्याची दमदार पावले टाकत अन गुरगुरत सावकाश शेळी असलेल्या झुडपाजवळ येऊ लागला होता. दोन चार माणसांना सहज लोळवेल एवढं मोठं ते धुडं होतं. चालीबरोबर त्याची सोनेरी कातडी उन्हात झळाळून निघत होती. झुडपाच्या पाठीमागे असलेल्या झाडाच्या मागे लपून बसलेल्या बहिर्जीच्या छातीत धडधड वाढू लागली होती. शेळी सुद्धा आता जोर जोरात में में करू लागली होती. शिवबाने फांद्यांपासून बनवलेल्या जाळीतून ते धूड निरखून घेतलं. अन बंदुकीचा अचूक नेम धरला. त्या पाठोपाठ सावध पवित्र घेऊन बाकिच्यांनीही आपापले बाण ताणले.
अचानक मारत्याला दोरीचा हिसका बसला. झुडपात खसखस वाढू लागली तशी त्याने दोरी वर ओढायला सुरुवात केली. बहिर्जी वर वर जाऊ लागला. वाघ आता त्या शेळीवर झडप घालण्याच्या पवित्र्यात असतानाच, बहिर्जीने जाळीचे दार बंद करून घेतले. वाघ सावध झाला. आपण फ़सलोय हा त्याच्या ध्यानी आलं. पण तोवर उशीर झाला होता.
तोच, "ठो ssss ",
बंदुकीतून बार उडाला. पाठोपाठ सप सप बाण वाघाच्या दिशेने सुटले. त्यापाठोपाठ वाघाची डरकाळी घुमली. वाघ कोसळला. बंदुकीच्या बाराने वाघाचा डावा खांदा जबर जखमी झाला. रक्त ओघळू लागलं. स्वतःला सावरत वाघ उठू लागला. तोच चारपाच सरसरत बाण सुटले. एका बाण वाघाच्या डोक्यावरून गेला. वाघ सावध झाला. तो मान वळवणार तोच दुसऱ्या क्षणी एक बाण त्याच्या डाव्या कानसुलात घुसला तर दुसरा पुढच्या पायाच्या वर तर बाकीचे हुकले. त्यासरशी त्याने पुन्हा एकदा मोठयाने एक डरकाळी फोडली. त्याच्या आवाजाने सारा आसमंत दुमदुमून गेला. त्याच्या कानातून रक्ताची धार लागली होती. मानेला झटके देत गुरगुरत तो बंदुकीच्या आवाजाच्या दिशेने झोकांड्या देत, तोल सावरत झेपावू लागला. दोन चार हात अंतर पुढे जाऊन ते अजस्त्र धूड जमिनीवर गुरगुरत धाडकन कोसळलं. येसाजी, बहिर्जी, मारत्या अन त्यांचे चार पाच साथीदार खाली आले. बहिर्जीने हाती भाला घेतला. वाघाच्या बाजूने हातात भाले घेऊन पुढे सरसावू लागले. राजे अन तानाजीही हातात भाले पेलत जाळीतून बाहेर आले. वाघाच्या गुरगुरण्याचा आवाज अजूनही येत होता. राजे धीमी पावलं टाकत अन भाला पेलत पुढे सरकत होते. अचानक ते धुड उठलं अन डोळ्यांचं पातं लवते न लवते तोच ते मोठ्याने गुरगुरत राजांवर झेपावलं. त्या सरशी बहिर्जीचा भाला सरसरत वाघाच्या दिशेने सुटलाही. एकदम अंगावर आलेलं ते एवढं मोठं धुड अन त्याचा तो आवेश पाहून राजे क्षणभरच गंगारले. पण दुसऱ्याक्षणी स्वतःला सावरत, होत्या नव्हत्या शक्तीनिशी भाल्याचा वार वाघाच्या छताडावर केला. वार हुकला. तोच राजांना तान्हाजीनं धक्का दिला. राजे बाजूला झाले. समोर आलेल्या तान्हाजीचा अंगरखा वाघाच्या पंजाने टर्र्कन फाटला गेला. बहिर्जीच्या भाल्याने काम केलं. वाघ बाजूला पडला. रक्ताचे दोन चार थेम्ब राजांच्या अंगावर उडाले. राजे दोन तीन पावलं जाऊन मागे कोसळले. तान्हाजीनं कचकन भाल्याचा फाळ वाघाच्या पोटात घुसवला.
बहिर्जी अन येसाजी एकदम ओरडले, "राजे ssssssss तान्या ssss".
दोघेही एकदम राजांकडे कडे धावले. वाघाच्या पंजाने निशाणा साधलेला होता. तान्ह्याचा अंगरखा डाव्या खांद्यापासून छातीच्या उजव्या भागापर्यंत फाटला होता. रक्ताच्या तीन लकेरी छातीवर स्पष्ट दिसू लागल्या अन त्यातून रक्त डोकावू लागलं. बहिर्जीचा भाला वाघाच्या छताडात घुसून आरपार झाला होता. भळभळ रक्त वाहू लागलं होत अन ते अजस्त्र धुड जमिनीवर निपचित पडलं होतं. तानाजीने पुन्हा दोन तीन वेळा भाला वाघाच्या पोटात खुपसून खात्री केली. राजे उठले.
शिवबाने मागून तानाजीच्या खांद्यावर हात ठेवून म्हणाला,
"शाब्बास तान्या ssss, आज तुझ्यामुळे आम्ही बचावलो."
तानाजी चटकन म्हणाला, "राजं.. ह्यो तान्या एकदाच काय शंभर डाव तुमच्यासाठी मराय तयार हाय."
"हम्म... आणि बहिर्जी.... भले शाब्बास तुझ्या निशाणबाजीची... अगदी अचूक आणि वेळेवर फेक केली."
बहिर्जी वरमला. म्हणाला, "राज... कुटं लागलं न्हाय ना?"
"मला नाही पण तान्ह्याला मात्र मिरवायला झालं आता...", सगळे हसू लागले.
"त्येला काय हुतंय एवढ्याच्यान... सिंवासंग कुस्ती खिळतु त्यो...", मारत्या मध्येच पचकला.
"अय... गपतू का आता?", तान्हाजी डोळे वटारून म्हणाला.
वाघाला उचलण्यासाठी चार पाच माणसं लागली. जखम खूप खोल नव्हती. वैद्यांनी झाड पाल्याचा लेप लावुन जखम बांधुन घेतली. सगळीकडे राजेंचा जयजयकार चालू होता. शिवबाराजेंनी वाघ मारला म्हणून सगळीकडे एकच बोभाटा झाला. जो तो मेलेल्या वाघाला बघायला गर्दी करू लागला होता.
वाघाचं धुड घोड्यावर लादून, थोडा वेळ विश्रांती घेऊन पुन्हा राजांचं अश्वद्ल पुण्याच्या दिशेने दौडू लागलं.
~ जय शिवराय ~
क्रमश:....
