પ્રગતિના પંથે
(પ્રેરણાત્મક વાર્તાઓ)
3
આનંદ
I Shital Pathak Assured that the below biographical inspirational story. Is based on an interview with Mr. Anand Upasani. ( Contact no 8511711370) All information and story is based Anand’ different phases of life. Now he is settled in Surat.
Anand – My life my way
“શ્રી રામ”
“ભીડમાં હાજરી નોંધનાર કોઇ મળતું નથી
તેનાથી અલગ તરી જવામાં કંઇ નડતું નથી,
ફર્ક છે માત્ર સાહસ અને જાત પરના વિશ્વાસનો,
નહિંતર આ સમાજ પણ અજાણ્યા કહેવામાં શરમાતું નથી.”
આનંદ ઉપાસની...... આ વ્યક્તિ છે જેણે ઉપરોક્ત એક એક શબ્દને જીવ્યો છે. જીવનમાં કશું જ બાકી નથી રહ્યું સહન કરવામાં અને હવે કશું બાકી પણ નહી રહે નવું વધાવવામાં ! દરેક રંગનો આ સ્વાદ માણનાર આ વ્યક્તિ આજે સફળતાની રાહ પર ચાલી નીકળ્યા છે. આજે હું તેમની જ જીવનયાત્રાનો પ્રવાસ કરાવીશ જે લગભગ બધા જ માટે ખાસ્સો પ્રેરણારૂપ રહેશે.
આનંદ ઉપાસની એક બિઝનેસ મેન – મજબુત મનનાં માલિક અને પોતાના નિર્ણયોમાં મક્કમ રહેવાની વૃતિ તેમનો મૂળ સ્વભાવ ગણાય. ગુજરાતમાં સુરત શહેરમાં સ્થાયી થયેલા અને હાલ અર્થિંગ સીસ્ટમના મેન્યુફેક્ચરીંગના બિઝનેસમાં કાર્યરત અત્યારે Eco Technology & Projects (ETP) નામની પોતાની કંપનીના માલિક છે. ૨૦૧૩ ની સાલમાં આ કંપની માત્ર ૩૫૦૦૦/- રૂ|. ના રોકણથી અન્ય બે ભાગીદારો સાથે મળીને ઉભી કરાયેલી હતી. આજે તેનો વ્યાપ સમગ્ર ગુજરાતમાં ફેલાયેલો છે. 2.75 કરોડનું ટર્ન ઓવર કરતી આ કંપનીમાં હાલ ૩૧ કર્મચારીઓ કામ કરે છે.
હાલ ૪૦ વર્ષીય આનંદભાઇ તેમની આ જગ્યાએ પહોંચ્યા તેના મૂળીયા તેમના નાનપણમાં જ નંખાયેલા હતા. આણંદ જીલ્લાના સારસા ગામના મૂળ વતની પણ તેમના પિતા નવીનચંદ્ર (શામળભાઇ) છો. ઉપાસની સૌરાષ્ટ્રના સુરેન્દ્રનગર શહેરમાં સ્થાયી થયા હતા. વ્યવસાયે શિક્ષક પિતા નવીનચંદ્ર ઉપાસની તેમના પત્ની પ્રતિમાબેન ઉપાસની એ ચાર સંતાનો સાથે સુરેન્દ્રનગરના મધ્યભાગમાં નાના બે રૂમ રસોડાના ઘરમાં તેમનો સંસાર શરૂ કર્યો હતો. ત્રણ દિકરી અને એક દિકરા સાથે જીવન સ્નેહ અને સંસ્કારની છાયામાં વિકસતું હતું ત્યારે મર્યાદીત આવકમાં પરીવારનું પાલન પોષણ પણ કસોટીરૂપ હતું. પોતાની આંખમાં સપના ઉછેરવા અને મનની ઇચ્છાઓને ન્યાય આપવાની છૂટ પિતાએ દરેક સંતાનને આપી હતી. પણ આવકની મર્યાદામાં છૂટતા સપના અને તુટતી ઇચ્છાઓને બચાવવાની હામ પણ તેમણે જ આપી હેતી.
તેમના ચાર સંતાનો માં ના એક દિકરા એટલે આનંદભાઇ ત્રણ બહેનો વચ્ચે એકના એક ભાઇ આનંદભાઇ તેમનું ત્રીજા નંબરનું સંતાન હતા. બાળપણમાં જ તેમનામાં સાહસવૃતિ તો હતી જ. નાની નાની વાતોમાં પણ સાહસી બનીને પોતાની જાતને કસોટીમાં મુકી દેતા ક્યારેય અચકાતા નહી.
એકવાર શાળાએ જતાં લગભગ પહેલા ધોરણ કે બીજા ધોરણમાં ભણતાં આનંદ મિત્રો સાથે ચાલતા ચાલતા મસ્તી કરતાં રસ્તા પરથી જતાં હતા. ત્યારે રસ્તાની સાઇડમાં કોઇ કામ ચાલતું હશે તેની માટે થોડો ઉંડો ખાડો બનાવેલો હતો અને મસ્તીમાં જ આનંદને તેમના મિત્રે તેને તેમાં ધક્કો મારી પાડી દીધેલાં. ખાડામાં પડ્યા બાદ બુમાબુમ થતાં બાલમંદિરના એક તેડાઘર બેને આનંદને બહાર કાઢ્યો હતો. આ ઘટનાથી બીજી તો કોઇ શરીરને હાનિ પહોંચી નહોતી પણ ત્યારથી આનંદની જીભ બોલતાં બોલતાં અચકાવા લાગી હતી. વર્ષો સુધી આ તકલીફ જોડે રહી અને એ દરમિયાન કેટલીયવાર લોકો વચ્ચે હાસ્તંપાત્ર પણ તેઓ બનતા રહ્યા. છતાંય તેમની સાહસનું અને ડર સામે લડવાની હામ તેમને પોતાની ખામી સામે પાંગળા બનવા દીધા નહી. અભ્યાર્સકાળ દરમિયાન તેઓ સામેથી સ્ટેજ પર પરફોર્મન્સ આપવા ઉભા થતાં. વકૃત્વ સ્પર્ધા, ગાયન સ્પર્ધા વેગેરેમાં ભાગ લેતા. તેમની જીભ અચકાવવાની તકલીફે ત્યારે પણ તેમને પરેશાન કરેલા પણ એનાથી ડરીને કે હારીને મોં સંતાડીને બેસી રહેવાનું તેમના સ્વભાવમાં જ નહોતું આવ્યું. તેઓની લડત એ તકલીફ સામે સતત ચાલતી રહી. તેમનામાં પ્રતિમાબેન પણ આ તકલીફથી ખૂબ જ ચિંતિત અને વ્યથીત રહેતા હતા. અને અનેક પ્રકારની દવાઓ – નુસ્ખાઓ આનંદને સારો કરવા કર્યા કરતા હતા. સંપૂર્ણ પરીણામ તો જ ના જ મળ્યું પણ તેમના સંઘર્ષની ઉંમર વધતી રહી.
અભ્યાસમાં સામાન્ય ગણાતા આનંદ ચેસ રમવામાં કુશળ હતા. સ્કુલમાં અને પોતે રહેતા હતા તે વિસ્તારમાં પણ ચેસ ચેમ્પિયન ગણાતા હતા. ચેસ રમતનો ફેલાવો કદાચ તેમના જ થકી તેમના વર્તુળમાં થયો હતો.
ભણવાની સાથે-સાથે જેમ જેમ સમજ અને ઉંમર વધતી ગઇ તેમ તેમ તેમના મનમાં સપનાઓનો સળવળાટ શરૂ થયો. પોતે જે પરીસ્થીતીમાં અને જે ઢબની જીંદગીમાં જીવે છે તેનાથી વધુ સારી અને સગવડતરી જેમાં સફળતા અને સમૃધ્ધીનું સંયોજન થયેલું હોય તેવી જીંદગી મેળવી શકાય છે તેવું દ્રઢપણે માનતા થયા હતા. મોટી ગાડી, મોટું ઘર, પોતાની કંપની અને સમાજમાં પોતાનું હાઇપ્રોફાઇલ સ્ટેટસ વગેરે તેમના બળવત્તર સયનાઓ હતા. એક ખાસચીત એ સમયે ખાસ હતી તેમનામાં કે તેમને તેમના આ મોટા-મોટા સપનાઓ લોકો સાથે Share કરવામાં ઉત્સાહ અને આનંદ અનુભવતાં હતાં જ્યારે સામેના લોકો તેની વાતોનો કોઇ વખત મજાક પણ બનાવતા હતા. હસનાર એ લોકો એક સમયે જોતા રહી જશે એવો Will Power તેમનામાં ગજબનો હતો. કોઇ વાતની નાનમ કે શરમ, સંકોચ તે લોકોની મજાકથી અનુભવતા નહી. કદાચ આ જ મક્કમતા તેમનામાં વધારે ઉર્જાનો સંચાર કરતી હતી.
દસમાં ધોરણમાં મહેનત વધારીને 77% રીઝલ્ટ સાથે પાસ થયા બાદ આનંદે ડિપ્લોમાં ઇન ઇલેક્ટ્રીકલ એન્જિનીયરીંગમાં એડમીશન મેળવ્યું. સુરેન્દ્રનગરની જ સરકારી પોલીટેકનીક કોલેજમાં તેમના અભ્યાસનો બીજો તબક્કો શરૂ થયો. દેખાવે શ્યામ અચકાતી જીભ સાથે આત્મવિશ્વાસના પૂંજ હ્રદયમાં રાખી પોતાની પર્સનાલીટી આકર્ષક અને પ્રભાવશાળી બનાવી હતી. તેમના વ્યક્તિત્વમાં ક્યાંય તેમની ખામીની નેગેટીવ છાયા જણાતી નહોતી. તેમણે હંમેશા તેમના વ્યક્તિત્વને આત્મવિશ્વાસના જોરે જ હાઇલાઇટ કર્યું હતું. બધા સાથે મૈત્રી સભર અને આત્મીય વ્યવહાર કોલેજમાં તેમને લોકપ્રિય બનાવ્યા હતા.
કોલેજના અભ્યાસ દરમિયાન તેમના બે પ્રોફેસરોથી ખાસ્સા પ્રભાવિત થયા હતા. એક તેમના મેથ્સના સાહેબ જેમનું એક વાક્ય તેમને હ્રદય સોંસરવું ઉતરી ગયેલું તે હતું. “એકવાર ખોટો દાખલો પણ ગણવાની શરૂઆત કરવી જ જોઇએ; નથી આવડતું કરીને બેસી રહેવા કરતાં ખોટો દાખલોય ગણવાની શરૂઆત તો કરવી જોઇએ તો જ સાચો દાખલો તરફ જઇ શકાશે.” ખોટું કરીશું તો જ સાચાનું ભાન થશે. અને નિષ્ક્રીય રહેવા કરતાં ખોટા પગલા પણ સાચી દિશા તરફ લઇ જઇ શકે છે. એ વાત તેમને ત્યારથી ગાંઠ બાંધીને રાખી લીધી હતી.
બીજા એક પ્રોફેસર વર્ગમાં એકવાર સમજાવ્યું હતું કે ડરનો કોઇ જ ઇલાજ નથી ડરનો સામનો એ જ તેનો એકમાત્ર ઉપાય છે. કોઇપણ વસ્તુનો ડર જેટલો મનમાં રાખી તે ડર વધુને વધુ ઉંડો થતો જાય. જેમ જેમ ડરનું પ્રમાણ વધું જાય તેમ તેમ તે સમગ્ર વ્યક્તિત્વ પર કાળુ કરતો જાય છે. એટલે ડરને સંઘરી રાખવા કરતા ડરનો સામનો કરીને તેને પરાજય કરવામાં જ વીરતા છે. આ વાત આનંદના માનસ પટલ પર અંકિત થઇ ગઇ હતી.
કોલેજમાં ઘણીવાર વર્ગમાં બધા વચ્ચે બોલવાનો વખત આવતો ત્યારે તે જીભ અચકાવાને લીધે એક જાતનો ડર લોકો વચ્ચે હાંસીપાત્ર થવામાં અનુભવતો પણ હવે ડરનો સામનો કરવાનું નક્કી કર્યા બાદ તેમણે પોતાની જાત ને જ કસોટીના એરણ પણ ચડાવી. કોલેજના ટેલેન્ટ ફંકશનમાં ગીત ગાવામાં પોતાનું નામ લખાવ્યું. અંદરખાને લોકોની ગુસપુસ અને ઢઢ્ઢા મશ્કરીથી તેઓ પરીચીત હતાં છતાંય બસ હવે ડરીને જીવવું નથી. તેવા પાવર સાથે સ્ટેજ પર એક્સલેન્ટ પર્ફોમન્સ આપ્યું. ફીલ્મ ‘નારાજ’ નું સંભાલા હે મેને બહોત અપને દીલ કો’, ગીત ગાઇને લોકોની તાળીઓનો ગડગડાટ ખુલ્લા દીલે વધાવ્યો હતો. એ ફંકશન પછી તેમની જ મજાક ઉડાવનારા તેમના મિત્રો થવા તલસતા હતાં. પોતાની ખામી સામે તેમની ડર પર આ લહેલી જીત હતી !
કોલેજમાં એકવાર ઇલેક્ટ્રીકલ પ્રોજેક્ટ બનાવવાનો હતો. આનંદ અને તેમના મિત્ર અને અન્ય બે છોકરીઓ એમ મળીને ચાર જણના ગૃપે કોઇ પ્રોજેક્ટ તૈયાર કરવાનો હતો. ઇલેક્ટ્રીકલ બેલાસ્ટ ચોક બનાવાનો પ્રોજેક્ટ તૈયાર કરવાનું નક્કી કર્યું. સ્ટાર્ટર વગર ટ્યુબ લાઇટ બલ્બની જેમ ચાઉ થતી જોઇને આનંદના મગજમાં પ્રથમવાર આ ઇલેક્ટ્રોનીક ચોક બનાવવા અને તેનો બિઝનેસ કરવાનો વિચાર જાગ્યો હતો. પ્રોજેક્ટ તો સારી રીતે થઇ ગયો પણ આ વાત પ્રોજેક્ટ પૂરતી સીમીત ન રહી.
આનંદમાં ભણવા પ્રત્યે એટલી લાલસા નહોતી. તેમને તો જલ્દી ભણવાનું પતાવીને પોતાન સપના સાકાર કરવા હતા. ડિપ્લોમા ઇન ઇલેક્ટ્રીકલ એન્જિનીયર થઇને તેમણે ભણવાનું કામ સમેટી લીધું. હવે પોતાના પગ પર ઉભા રહેવાની તમન્ના તેમને ચેનથી બેસવા નહોતી દેતી. મનમાં હતું કે પોતે એન્જિનીયર થઇ ગયા એટલે સારી નોકરી મળી જશે પણ હકીકત કંઇક જુદી જ હતી. કેટલીય જગ્યાએ નોકરીની તલાશમાં ફર્યા પણ અનુભવ વગર અને ડિપ્લોમાં ડિગ્રી સાથે તેમને સારી નોકરીની ઇચ્છા અધુરી જ રહી ગઇ. લગભગ એકાદ વર્ષ બેકારીમાં વીતી ગયું પણ આ દરમિયાન મગજમાં પોતાનો બિઝનેસ કરવામાં એક પછી એક નવા નુસ્ખા આવતા જ ગયા.
પિતાની ચાલુ નોકરીએ જ પોતે પગભર થઇ જાય તેવી ઇચ્છા રાખતા આનંદને સુરેન્દ્રનગરમાં વઢવાણ જી.આઇ.ડી.સી. માં 47 રૂ|. રોજ પર નોકરી મળી. દરરોજ ઘરેથી ટીફીન લઇને નોકરી જતાં એક ઇલેક્ટ્રીકલ એન્જિનીયરના ફોર્મમાં પણ નોકરીમાં લગભગ મીકેનીકલ એન્જિનીયર જેવુ કામ કરવું પડતું. Lethmachine ચલાવતાં પણ તે શીખી ગયા. લેબર વર્કથી શરૂ કરીને લગભગ બધા જ પ્રકારના કામ શીખતા ગયા અને વગર શરમ-સંકોચે કરતાં ગયા. આ સમયમાં તેમના સંબંધ તેમના માલિક સાથે બહુ સુમેળભર્યા રહ્યા. તેમનો કામ પ્રત્યેનો ઉત્સાહ અને નવા નવા આઇડીયા, નવા વિચારને તેમણે ખાસ્સો આવકાર્યો.
કોલેજમાં પ્રોજેક્ટ વખતે ઇલેક્ટ્રોનીક ચોક બનાવવાનો જે આઇડીયા આવ્યો હતો તેને હવે વધારે એક સપોર્ટ મળ્યો.નોકરી દરમિયાન જ કોઇ સેલ્સ એક્ઝીક્યુટીવ પાસે આ ઇલેક્ટ્રોનીક ચોક જોયો ત્યારે તે માર્કેટમાં લગભગ 170 રૂ|. વેચાતો હતો. આનંદે તેના માલિક પાસે તે જ ચોક ઓછી કિંમતમાં બનાવીને વેચવાનો વિચાર પ્રસ્તુત કર્યો. માલિકની સંમતિ અને રસ જોઇને આનંદે અમદાવાદના ઇલેક્ટ્રોનીક બજારમાં તેના દરેક સ્પેરપાર્ટની જાણકારી અને ભાવતાલ માટે ત્યાંના ધક્કા ખાવાના શરૂ કર્યા. એક-એક કમ્પોનેન્ટના ભાવ કઢાવી ઇલેક્ટ્રોનીક ચોકની પડત કિંમત ઓછી અંકાઇ માર્કેટમાં વેચાતા ચોક કરતાં ઓછા ભાવે ચોક બનાવીને વેચવાનો બિઝનેસમાં હવે આનંદ સાથે તેમના માલિક પણ જોડાયા હતા. નોકરીના એક જ વર્ષમાં આનંદનો પગાર 47 રૂ|. રોજથી વધીને 65 રૂ|. રોજનો કરી દેવાયો હતો. ત્યારે એ પગારની ખૂશી ઘરમાં પણ છવાઇ ગઇ હતી. સાથે સાથે પાર્ટનરશીપમાં ભાગ નક્કી થયો.
New Firm ત્યારે અસ્તિત્વમાં આવી અને ઇલેક્ટ્રોનીક ચોકના માર્કેટમાં ઓછા ભાવમાં મળતાં ચોકે સૌનું ધ્યાન આ તરફ ખેંચાયું. અપેક્ષા મુજબ કામ સારૂં ચાલવા લાગ્યું હતું. પણ હજુ જોઇએ એવી આવક ઉભી નહોતી થઇ. માર્કેટમાંથી ચોકના પેમેન્ટ આવે અને એ જ રકમમાંથી નવું કામ થતું. એના કારણે કામ ધીમી ગતીએ ચાલતું હતું. ધંધો ચલાવવા પૈસાને ગતિશીલ રાખવા જરૂરી હતા એટલે જ આનંદે એક માર્કેટીંગ ટ્રીક અપનાવી ડીલરોને ઓફર આપી દરરોજ ચોકના પેમેન્ટ રૂપે 10 રૂ|. આપવા Electro bank ના માણસ દરરોજ સવારે ચોકના પેમેન્ટની ઉઘરાણી માટે ડીલર પાસેથી 10 રૂ|. લેવા જતા. દરરોજની ઉઘરાણી માટે આવતા માણસથી કંટાળી કેટલાય ડિલરો એક સાથે પેમેન્ટ કરવા લાગ્યા. લગભગ દરરોજનું 1000 રૂ|. નું કલેક્શન થતું ગયું અને કંપનીનું કામ અટક્યા વગર થોડું થોડું ચાલતું રહ્યું.
સમય વીતતો ગયો આનંદના કંપનીના પાર્ટનર તેના માલિક કેટલાક અંગત પારિવારીક સમસ્યાને લીધે ધંધામાંથી છુટા થયા એ સાથે આનંદને પણ તેમાં તેનું ભવિષ્ય સ્થિરતા નહી પામે તેવું લાગતા નોકરી અને ધંધા બંનેમાંથી અલગ થઇ ગયા.
ફરી પાછી થોડો સમય બેકારી એ જીવન પર પકડ જમાવી. એ દરમિયાન આનંદ વોટર પ્યુરીફાયર અને ગેસ ડિટેક્ટરના ટ્રેડીંગ બિઝનેસમાં પણ હાથ અજમાવ્યો. પિતા પાસેથી 10, 000 રૂ|. ડિપોઝીટ લઇને બિઝનેસ શરૂ કર્યો પણ સદંતર નિષ્ફળતા!!! માર્કેટીંગમાં કોઇ ખાસ આવડત વગર, બિઝનેસ કેમ ચલાવવો તેની જોઇએ એવી સમજના અભાવે થોડા જ સમયમાં આ ટ્રેડીંગ બિઝનેસ પર પણ પડદો પડી ગયો....!
આનંદની નિષ્ફળતા અને પૈસાનું નુકસાન સામે તેની પાસે તેના પિતાની હિંમત અને પરીવારની હુંફ હતી. માતા-પિતા તરફથી હંમેશા લાગણી અને વાત્સલ્યનો પ્રવાહ વહેતો જ્યારે ત્રણે બહેનો તરફથી કશું નવું વિચારવાની, નવા નવા તુક્કા જ કહેવાય તેવા આઇડીયા મેળવતો. એકંદરે તેની નિષ્ફળતાનું વજન હજુ પરીવાર પર બહુ ભારે પડ્યું નહોતું.
ઇ.સ. 2000 ની સાલમાં આનંદના પિતા શિક્ષકની નોકરીમાંથી નિવૃત થયા. એ સમયે મોટી બહેન લગ્ન કરીને વિદાય થઇ ગઇ હતી. નિવૃતિ વખતે મળેલા પ્રોવિડન્ડ ફંડના પૈસામાંથી રૂ|. 1, 00, 000 પિતાએ આનંદને તેના નવો બિઝનેસ શરૂ કરવા આપ્યા અને તેમાંથી તેમણે તેમના એક ખાસ મિત્ર સાથે મળીને કંપની ઉભી કરી જે ઇલેક્ટ્રોનીક ચોકનું પ્રોડક્શન અને સેલિંગ કરતી હતી. આ વખતે આનંદમાં આત્મ વિશ્વાસ વધુ હતો કારણ કે તેમને આ બિઝનેસનો અનુભવ હતો. ઇલેક્ટ્રોનીક ચોકના માર્કેટની તેઓ ખાસ્સા પરીચીત હતા.
સુરેન્દ્રનગરમાં જ વઢવાણ જી.આઇ.ડી.સી. માં જગ્યા ભાડે રાખી અને જોરશોરથી નવા બિઝનેસની તૈયારીઓ કરવા માંડી. આ વખતે નવા બિઝનેસના ઉદ્દઘાટનમાં ઘણા મહેમાનોને પણ આમંત્રણ પાઠવ્યા હતા. ઉદ્દઘાટનને લગતી તમામ તૈયારીઓ થઇ ગઇ હતી. જે દિવસે ઉદ્દઘાટન હતું તેના આગલી રાત્રીએ જ આનંદ અને તેના મિત્ર બનાવેલા ઇલેક્ટ્રોનીક ચોકનું ટેસ્ટીંગ કરવા બેઠા. અને અહો આશ્ચર્ય ! એક પણ ચોક ચાલુ જ ન થયો.
પરીસ્થીતી ઘણી વિકટ હતી. આનંદ સાથે જોડાયેલા મિત્ર એક આર્ટ્સ ગ્રેજ્યુએટ હતા. તેમને ઇલેક્ટ્રોનીક ચોકમાં કશી જ સમજ નહોતી. રાતોરાત બધા બનાવેલા ચોકને ચાલુ કરવાની જવાબદારી આનંદના શિરે જ આવી. કંપનીના ઉદ્દઘાટનના આગલી રાતે આનંદે બધા જ ચોક ખોલીને ફરીથી Soldering કર્યા. એ સમયે કોઇ કારીગર રાખ્યા નહોતા બધું જ કામ જાતે જ કરતા હતા. તેમના મિત્ર પણ તેમની મદદમાં જોડે જ રહ્યા. અને આખી રાત મહેનત કરીને બધા ચોક ચાલુ કરીને ફરીથી પેક કર્યા અને બીજે દિવસે સવારે વિધિવત કંપનીનું ખાત મુહુર્ત થયું....
નિવૃત પિતાને આનંદ તરફથી હવે સફળતાની અપેક્ષા વધી ગઇ હતી. ૨૦૦૧ ની સાલમાં બીજી બહેન જેના (Civil Eng.) લગ્ન માટે અને નાની ગ્રેજ્યુએટ બહેનના Higher Study માટે પિતાએ પોતાની સમગ્ર જ્ઞાતિ અને કુટુંબ વચ્ચે રહેવા વડોદરા સ્થળાંતર કરવાનો નિર્ણય કર્યો. આનંદે પણ પરિવારના હિતમાં આ નિર્ણયને ટેકો આપ્યો. અને જુન ૨૦૦૧ માં સુરેન્દ્રનગરમાં એકલા સ્થાયી થયેલા આનંદને છોડીને પૂરો પરીવાર વડોદરા રહેવા આવી ગયા. પરિવારથી વિખુટા પડવાની વેદના દરેક સદસ્યને હતી પણ કપરો પણ યથાયોગ્ય જ નિર્ણય લેવાયો છે તેવું ત્યારે પરિવારના દરેક સદસ્યને લાગતું હતું.
સુરેન્દ્રનગરમાં પૂરા પરિવાર સાથે જે ઘરમાં મોટા થયા હતા તે ઘર પણ વેચાઇ ગયું હતું અને આનંદ એકલા એક રૂમ રસોડાના મકાનમાં ભાડે રહીને પોતાનો બિઝનેસ ચલાવતા હતા. સદ્દનસીબે બિઝનેસ બહુ સારો ચાલવા લાગ્યો. રજાના દિવસોમાં આનંદ વડોદરા પરિવાર સાથે હસીખૂશી સમય વીતાવતા અને બાકીના દિવસો તેમનો બિઝનેસમાં પોતાની જાન રેડીને પણ કામ કરતાં.
આનંદ માટે સાવ એકલા રહેવાનું કંઇ સહેલું નહોતું પણ ત્યારે આત્માના અવાજને અનુસુરીને જીવનપથની સાચી દિશા તેમણે નક્કી કરી હતી. યુવાન વયે પોતાનો બિઝનેસ અને કોઇ જ રોક-ટોક કે બંધન વગરની જીંદગી તેમને ગમે તે રીતે ચલિત કરી શક્ત પણ એ સમયે તેમણે તેમની જાતને જ એક સવાલ પુછ્યો ‘મારી સામે બે રસ્તા છે એક સારો અને એક ખરાબ’. સારા રસ્તે ચાલવા જાત પર નિયંત્રણ, મક્કમતા અને આત્મવિશ્વાસનું બળ જરૂરી છે, જ્યારે ખરાબ રસ્તો બહુ લપસણો છે તેમાં લોભ-લાલચ અને ટુંકા રસ્તે ઘણું પામવાની લોભામણી સીડી પણ છે પરંતુ મારે મારા સંસ્કાર અને શિક્ષણને શરમાવે તેવું કંઇ જ કરવું નથી. અને આનંદે પહેલો જ રસ્તો ચાલવા માટે પસંદ કર્યો તેમાં તેમના સાથીદાર રહ્યા તેમના સાચા મિત્ર બનીને તેમના પુસ્તકો.....!
જીવનમાં પોઝેટીવ થીંકીંગના વિચારને પ્રસ્તુત કરતા પુસ્તકોને આગવું સ્થાન આપીને આનંદ કોઇ પણ કઠીન અને વિપરીત પરીસ્થીતીમાં પણ ટકી શક્તા હતા. કોઇપણ નવા વિચારને પ્રયોગ કર્યા વગર ક્યારેય છોડતા નહી અને કોઇપણ સાહર કરતાં પહેલા તેના પરીણામથી ડરતા નહી. હંમેશા નિડર બનીને જીવનના મહત્વના નિર્ણયો લેતા.
બિઝનેસમાં આનંદની પોતાની આવક દેખાવા લાગી. પરીવારથી છૂટા પડ્યા પછીથી પહેલી દિવાળીએ વડોદરામાં એટલી ધામધૂમથી ઉજવી કે તેમના માતા-પિતા અને બહેનોને તેના બિઝનેસથી સંતોષ થયો. પિતાના હ્રદયને ઠંડક મળી કે દિકરો હવે પગભર થઇ ગયો છે.
ઇલેક્ટ્રોનીક ચોકના માર્કેટમાં હવે કંપનીનું સ્થાન આગવું થઇ ગયું હતું. દર વર્ષે કંપની તેના ડિલરોને સન્માનિત પણ કરવા લાગી. આનંદ અને તેમના મિત્રની એક આગવી ઓળખ ઉભી થઇ હતી. લગભગ પાંચ-છ વર્ષ લાગલગાટ કંપની સારો બિઝનેસ કરતી રહી પણ સાતમાં વર્ષે સમયનું ચક્ર ફર્યું.
આનંદ અને તેના મિત્ર વચ્ચે વિખવાદ ઉભા થવા લાગ્યા. આનંદ બિઝનેસની સાથે સાથે Network marketing બિઝનેસ પોતાનો (પર્સનલ બિઝનેસ) શરૂ કર્યો. Network marketing નું અલગ વર્તુળ અને તેની વાતોથી આનંદ અને તેના મિત્ર એકમત ક્યારેય થઇ શક્યા નહી. આનંદનો સમય પણ Company અને Network marketing માં વહેંચવા લાગ્યો. જે તેમના મિત્રને જરાય પસંદ નહોતું. વાત બહુ વણસી ગઇ અને બંને એ છૂટા પડવાનું નક્કી કરી નાખ્યું.
એજ સમયે આનંદના જીવનનો બીજો અધ્યાય પ્રારંભ થવાનો હતો. મૂળ કામરોલના વતની સાથે લગ્નગ્રંથીથી જોડાયા અને Company ના વિખવાદ વચ્ચે જ લગ્નજીવનની શરૂઆત થઇ. એ સમયે સુરેન્દ્રનગરમાં બે રૂમ રસોડાના ભાડાના મકાનમાં જ તેઓ રહેતા હતા.
કંપની ચાલુ રહી પણ આનંદ તેમના મિત્રથી છૂટા પડ્યા. કંપની તેમના મિત્રે સંભાળી લીધી. અને આનંદ તેમના હકના પૈસા લઇને અલગ થઇ ગયા. એ સમયે Network marketing બિઝનેસમાં આનંદના એક ખાસ મિત્ર હતા તેમણે આનંદને નવો બિઝનેસ સાથે મળીને કરવાની દરખાસ્ત કરી. પોતે મહેનત કરીને Company ને એક સન્માનજનક જગ્યાએ મુકીને છુટા થયેલા આનંદના મનમાં વિષાદ અને અજંપો તો હતો જ તેમાં “દુબતાને એક તણખલું પણ ભારે” એ કહેવત અનુસાર તેમણે તેમના નવા મિત્રનો હાથ પકડી લીધો.
આનંદ પાસે ઇલેક્ટ્રોનીક ચોકના બિઝનેસની ફાવટ હતી એટલે તેનો જ બિઝનેસ NEw કંપની શરૂ કરી. આ વખતે પૈસાનું રોકાણ તેમના સધ્ધર મિત્રે કર્યું હતું. શરૂઆત તો સારી થઇ. નહિ નફો નહિ નુકસાન જેવી પરીસ્થીતી કેટલાય મહીનાઓ ચાલી. પણ એ સ્થિતીમાં આનંદ માટે પોતાનું ઘર ચલાવવું અઘરૂં પડતું હતું. લગભગ દર મહીને જરૂરીયાત પ્રમાણે કંપનીમાંથી વધુ પૈસાનો ઉપાડ થવા લાગ્યો અને તેમના સધ્ધર મિત્રે જરૂર વગર પૈસા લીધા નહી. આનંદના નામ પર ઉપાદનો આંકડો વધતો ગયો અને New company નો બિઝનેસ વધારે સફળ થઇ શક્યો નહિ.
જીવનમાં કેટલાક નિર્ણયો લેવામાં કરાયેલી ભુલનું પરીણામ હવે આનંદના ભાગે વેઠવાનું આવી રહ્યું હતું. New company આનંદ માટે જીવનની એક મોટી ભુલ સાબિત થઇ રહી હતી.
Old Company કંપનીમાં પણ પાર્ટનર સાથે વિખવાદ થતાં પોતે છુટા થઇ ગયા હતા, પણ દર વખતે પોતે જ શું કામ Quit કરે ? તેવા ખોટા અહમમાં New કંપની જે કંઇ ખાસ બિઝનેસ કરી શકી નહોતી તેનો ભાર પોતે ઉઠાવીને તેના પાર્ટનર મિત્રને તેમાંથી છુટા કરવાનો સાવ ખોટો નિર્ણય આનંદથી લેવાઇ ગયો.
પાર્ટનરને કંપનીમાં તેણે કરેલું રોકાણ પાછું આપવા આનંદે માર્કેટમાંથી વ્યાજે પૈસા લીધા. પોતાના ઓળખીતા અને સુરેન્દ્રનગરમાં પિતાના મિત્રો-પરીચીતો પાસેથી પણ વ્યાજે પૈસા લેવા માંડ્યા. તેના બદલામાં કોરા ચેક પર સહી કરીને કેટલાકને આપ્યા. પરીસ્થીતી વણસતી ગઇ. આનંદ ભુલ પર ભુલ કરતા જ રહ્યા. સાહસી અને કર્યા વગર નિર્ણયો લેવામાં આ વખતે તેઓ થાપ ખાઇ રહ્યા હતા.
એજ વખતે તેઓના અંગત જીવનમાં એક ખૂશીનું આગમન થયું. એક વ્હાલસોયી દિકરીના પિતા બનવાનું સૌભાગ્ય તેમને પ્રાપ્ત થયું.
અંગત જીવનની ખૂશીએ તેમને ખૂશ તો કરી દીધા પણ હવે પોતાના જ પરીવારનું પાલન પોષણ કરવાનું આનંદ માટે કપરૂં બનતું ગયું હતું. દેવાનો ભાર માથા પર ઝળુંબી રહ્યો હતો. દરરોજ ઘરે લેણદારો પૈસાની ઉઘરાણી માટે આવવા લાગ્યા હતા. આનંદ કોઇને કોઇ બહાને તેમને થોડા સમય ટાળતા રહ્યા.
New company ના બિઝનેસ માટે બેંકોમાંથી લોન પણ લીધી હતી તેના હપ્તા પણ તેઓ ભરી શકવાની હાલતમાં નહોતા. રોજ નવો દિવસ ઉગેને નવો સંઘર્ષ આનંદ અને તેના પરીવાર સામે ઉભો રહેતો હતો. એ સમયે ન તો New company નો બિઝનેસ સારો ચાલતો હતો કે ન તો Network marketing બિઝનેસ ! બધી બાજુથી નિષ્ફળતાએ ઘેરાવો નાખ્યો હતો !
આવા કપરા સમયે પણ વડોદરાથી તેમના માતા-પિતાનો અને બહેનોનો સાથ તેમને મળતો રહ્યો. પિતાએ શક્ય તેટલી બધી જ મદદ કરી. ઘરમાં હતા એટલા સોના-ચાંદીના દાગીના પણ ગીરવે મુકાઇ ગયા. માતા-પિતાએ બહુ પહેલાથી સુરેન્દ્રનગર છોડીને વડોદરા સ્થાયી થવાનું સુચવ્યું હતું પણ Quit નથી જ કરવું તેવા ખોટા નિર્ણયે જીવનની દશા અને દિશા બંને ઉલટાવી નાખી.
આનંદે આવા વિપરીત સમયમાં પોતાના દરેક સગા-સબંધી-મિત્રો-પરિચીતોને અજમાવ્યા પણ વહાણ દુબે ત્યારે ઉંદર સૌથી પહેલા ભાગે તેમ બધા જ બાજુ પર ખસી ગયા. એ સમયે આનંદનું મનોબળ ટાકાવનાર તેમના પુસ્તકોનો તેમને બહુ મોટો સહારો હતો. અને તેમના પત્ની અને મા-બાપ-બહેનો જ તેમની પડખે ઉભા રહ્યા હતા.
જ્યારે લેણદારોનો બોજો વધતો ગયો અને બેંકોએ પણ આનંદને ડિફોલ્ટર જાહેર કર્યા ત્યારે પરીસ્થીતી સંભાળવી મુશ્કેલ થઇ પડી હતી. દેવાનો આંકડો 8 થી 10 લાખ સુધી પહોંચી ગયો હતો. તાત્કાલિક આમાંથી બહાર નિકળવાનો કોઇ જ ઉપાય મળતો નહોતો. સુરેન્દ્રનગરમાં જમાવેલી શાખ હવે ધોવાઇ ગઇ હતી. એ સમયે આનંદે બહુ જ આશાથી તેમના જુના ખાસ મિત્ર જેમને Old Company વગર રોકાણે પાર્ટનર બનાવ્યા હતા અને થમી ગયેલી કંપની તેમને સોંપી દીધી હતી તેની મદદ માંગી પણ ત્યારે તેમનો જવાબ હતો કે “હું જેમની સલાહ લઉ છું તેઓ મને હવે તારામાં પડવાની ના પાડે છે. હું મદદ કરી શકુ એમ નથી”. આ સાંભળી આનંદ માટે હવે કોઇ જ આશા રહી નહોતી. બધું જ જતુ રહ્યું હતું અને કપરા સમયમાં લોકોના બદલાતા વલણોએ આઘાત આપવામાં કંઇ જ બાકી રાખ્યું નહોતું ત્યારે રાતોરાત એક નિર્ણય લેવામાં આવ્યો.
સુરેન્દ્રનગરને હંમેશ માટે અલવિદા કહેવાનો ! આનંદે વડોદરા ફોન પર પિતાને જાણ કરી કે તે સુરેન્દ્રનગર છોડીને છાનામાના વડોદરા આવે છે. પિતાએ પણ આનંદને સ્નેહથી આવકાર્યો અને બધું જ આગળ જતાં સારૂં થશે તેવું આશ્વાસન પણ આપ્યું. રાતો રાત ટ્રાન્સપોર્ટમાં ઘરનો સામાન વડોદરા મોકલી આનંદ તેમના પત્ની અને દિકરીને લઇ સુરેન્દ્રનગર શહેરમાંથી પલાયન થઇ ગયા.
વહેલી સવારે વડોદરા પહોંચ્યા ત્યારે મન પર અપાર નિષ્ફળતાનો બોજો લઇને માતા-પિતાને મળ્યા. ત્યારે તેમના સાંત્વન અને પ્રેમની ઉષ્મા એજ જીંદગીનો એક નવો અધ્યાય શરૂ કરવાની પ્રેરણા આપી.
બીજા દિવસથી જ આનંદે વડોદરામાં નોકરીની તલાશ શરૂ કરી. નિવૃત પિતાના પેન્શન પર ઘર ચલાવવાનું મુશ્કેલ બની રહ્યું હતું. ઉપરાંત બહેનોના લગ્નની જવાબદારી પણ હતી.
લગભગ ત્રણ ચાર મહીના નોકરીની તલાશમાં વિતાવ્યા બાદ સુરતની એક પ્રાઇવેટ કંપનીમાં નોકરી મળી. એકાદ મહીનો સુરતમાં એકલા રહીને નોકરી કરી. પછી પત્ની અને દિકરીને લઇને સુરતમાં ભાડે ઘર રાખીને નવેસરથી જીવન શરૂ કર્યું.
લગભગ છ મહીના આ નોકરીમાં કાઢ્યા બાદ સુરતની જ એક ઇલેક્ટ્રીકલ આઇટમોનું ટ્રેડીંગ કરતી કંપનીમાં જોડાયા. આ કંપનીમાં આનંદે પૂરી નિષ્ઠાથી એક સેલ્સ એક્ઝીક્યુટીવ તરીકેની ફરજ નિભાવી. કંપનીમાં તેમના પર્ફોમન્સની કદર પણ થવા લાગી. પોતાની ગૃહસ્થીની જવાબદારી ઉઠાવવા એ સમયે નોકરી જ શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ હતો અને એટલે જ આનંદે એ નોકરીમાં પોતાની જાન રેડીને શ્રેષ્ઠ કામ કરી બતાવ્યું. થોડા સમયમાં જ તેઓ Energy Vision ના Sen. Sales Executive બની ગયા.
કંપનીની દરેક પ્રોડક્ટના Selling મા તેમની માસ્ટરી હતી. આજ કંપની અર્થીંગ સીસ્ટમનું પણ વેચાણ કરતી હતી અને સમય જતાં કંપની અર્થીંગ સીસ્ટમનું પ્રોડક્શન પણ કરવા લાગી હતી. આનંદ બધું જ નવું કામ શીખતા ગયા. આજ કંપનીએ તેમને તેમના પિતાની બાયપાસ સર્જરી અને નાની બહેનના લગ્નની જવાબદારી ઉઠાવવામાં મદદ કરી હતી.
કંપનીમાં લગભગ 7 વર્ષ નોકરી કરી. એટલા સમયમાં આનંદને કંપનીના બિઝનેસની પાયાથી લઇને છેક સુધીની બધી જ જાણકારી અને આવડત થઇ ગઇ હતી.
આનંદની છાપ એક Target Achiever તરીકેની હતી. આનંદને હવે કંપની તરફથી અપેક્ષાઓ વધી હતી. પગારમાં ઇન્ક્રિમેન્ટ, બોનસ, ઇન્સેટીવ વગેરેમાં સારા આંકડાની અપેક્ષાઓ કંપની સંતોષી શકી નહી. કંપની માટે દિવસ-રાત કામ કરતાં આનંદના મનમાં ફરી અસંતોષની લાગણી જાગી. એમને પોતાને લાગવા લાગ્યું હતું કે પૂરી જીંદગી આજ કંપનીમાં વેડફવી વ્યર્થ છે. ફરી પોતાના બિઝનેસનો કીડો મનમાં સળવળ્યો.
કંપનીની અર્થિંગ સીસ્ટમનું પૂરેપુરૂ નોલેજ હતું જ. કંપનીમાં જ તેમની સાથે કામ કરતાં એક મિત્ર સાથે મળીને તેમણે માર્કેટમાં પોતાની અલગ અર્થિંગ આપવાનું ચાલુ કર્યું. વડોદરાના જ એક સંબંધી પાસેથી અર્થિંગ લઇને સુરતમાં વેચવા લાગ્યા. આજ બિઝનેસમાં પગ જામતાં તેમણે તેમની નોકરીમાંથી છૂટા થઇ ગયા. તેમની સાથે તેમનો મિત્ર પણ છૂટો થઇને પોતાની અલગ કંપની ETP (Electrical Tecno Projects) લઇને માર્કેટમાં ખુલ્લેઆમ આવ્યા, આ કંપનીમાં એક અન્ય મિત્રને પણ પાર્ટનર તરીકે જોડ્યા. આમ ETP ત્રણ પાર્ટનરોથી માત્ર રૂ|. 35000/- ની મુડીથી અસ્તિત્વમાં આવી.
આ વખતે આનંદને હવે બિઝનેસ કેવી રીતે કરવો તેની સમજ પૂરેપૂરી આવી ગઇ હતી. સમયની થપાટોએ ઘણું બધું શીખવ્યું હતું. એટલે જ નક્કી કર્યું હતું જે પહેલા ભુલો થઇ છે તે હવે રીપીટ કરવાની નથી. બધું જ કાયદાકીય વિધિ અને નિયમ અનુસાર કંપનીની રચના થઇ.
આનંદે ફરી બિઝનેસ શરૂ કરવાની વાત ઘરના સદસ્યોને કરી ત્યારે બધાને પહેલાના અનુભવથી ડર લાગતો હતો. પણ ધીરે-ધીરે કંપનીના પર્ફોમન્સથી બધાનો વિશ્વાસ પાછો મેળવતા વધારે વાર ન લાગી.
સમયનું ચક્ર ફરી એકવાર પલટાયું અને આનંદની જીંદગીનો એક સારો તબક્કો શરૂ થયો. ETP કંપની માર્કેટમાં જામતી ગઇ અને દિવસે ને દિવસે તેનો વ્યાપ વધતો ગયો. ૨૦૧૩ ની સાલમાં શરૂ થયેલી કંપનીની આજે સમગ્ર ગુજરાતમાં તેનો વ્યાપ વધારતી ગઇ છે.
આજે ૨૦૧૬ ની સાલમાં ETP કંપનીનું Turn Over 2.75 Crore સુધી પહોંચી ગયું છે. ત્રણેય પાર્ટનર પાસે 11 લાખની પોત પોતાની ગાડીઓ છે. કંપનીમાં 31 Employee કામ કરે છે. મોટી મોટી જાણીતી કંપનીઓમાં ETP ના અર્થિંગ લાગેલા છે. સુરત ઇલેક્ટ્રીકલ મર્ચન્ટ એસોસીયેશનના Exhibition માં મુખ્ય Sponcer તરીકે ETP કંપનીના માલિક આનંદ હાજરી આપે છે.
ETP કંપનીના સથવારે આનંદની જીવનયાત્રા સફળતાની કેડી પર શરૂ થઇ ગઇ છે. હાલ 40 વર્ષીય આનંદ સફળતાનો સ્વાદ ચાખ્યા પછી પણ તેને પૂરેપૂરી પચાવી જાણે છે. અનેક નિષ્ફળતાઓ અને પારાવાર મુશ્કેલી વેઠ્યા પછીની આ સફળતાએ તેમને એક વધુ આત્મ વિશ્વાસી, ઠરેલ અને મેચ્યોર વ્યક્તિ બનાવ્યા છે.
સુરેન્દ્રનગરમાં નિષ્ફળતાનું લાગેલું કલંક અત્યારે સાફ થઇ ગયું છે. બધા જ દેવાનો બાંજ હવે ઉતરી ગયો છે. લેણદારોથી છુપાઇને જે શહેર રાતોરાત છોડ્યું હતુ આજે તે શહેરમાં શાનથી આનંદ ફરી શકે છે. દિવસે ને દિવસે આગળ વધતી ETP કંપનીના માલિક આનંદ પાસે હવે ફરી બધા સગા-સ્નેહી મિત્રો-પરીચીતોનું વર્તુળ બનવા લાગ્યું છે. જેઓની ઓળખ આનંદને તેમના કપરા સમયમાં બરાબર થઇ ગઇ હતી.
હજુ પણ આનંદ નિરાંતે વિચાર કરે છે તો તેમને તેમના કોલેજના પ્રોફેસરે કહેલું વાક્ય યાદ આવે છે, “નથી આવડતું કરીને બેસવા કરતાં એકવાર ખોટો દાખલોય ગણવાનું શરૂ કરો. સાચો દાખલા તરફ તોજ જવાશે.” નાનપણથી પોતાનો બિઝનેસ કરવાના સપના તેમણે સાકાર કર્યા. શરૂઆત ખોટા દાખલાથી જ થઇ પણ આજે તેમનો દાખલો પૂરેપૂરો સાચો થઇ ગયો છે. આનંદ નાના હતા ત્યારે તેમની માતાને અવાર-નવાર કહેતા, “મમ્મી હું મોટો થઇને તને ફોર્ડની ગાડીમાં ફેરવીશ.” આજે એ શબ્દો બિલકુલ સાચા પડ્યા છે. આજે આનંદ પાસે 11 લાખની ફોર્ડની Ecosport ગાડી છે. તેમના પરીવારને, માતા-પિતાને તેમાં બેસાડીને ફરવા લઇ જાય છે.
આનંદે તેમની જીભ અચકાવાની ખામી પર વિજય મેળવ્યો છે. પોતાના સંઘર્ષકાળમાં તેમને તેમની ખામી સાવ ભુલાઇ જ ગઇ. આજે ખીચોખીચ ભરેલા હોલમાં સ્ટેજ પર જઇને વગર અચકાયે Speech આપે છે.
“ડરનો એક જ ઇલાજ છે તેનો સામનો કરો” આ વાક્યને જીવનમાં હંમેશા ઉતાર્યું છે. જ્યારે સુરત સુધી સુરેન્દ્રનગરનો ભુતકાળ અસર કરવા લાગ્યો ત્યારે આનંદે સામે જઇને લેણદારો પાસે દેવું ચુકવવા માટે સમય માંગવાની હિંમત બતાવી હતી. થોડા-થોડા કરીને દેવાના બોજમાંથી તદ્દન મુક્ત થઇ ગયા હતા.
આજે આનંદ ઉપાસનીનું જીવન ખૂશખૂશાલ છે. બધું જ સુખ તેમના જીવનમાં હાજરી આપે છે. તેમનો નિડર અને સાહસી સ્વભાવ, ગજબનો આત્મવિશ્વાસ અને લાખ પછડાટ ખાધા પછી પણ ઉભી થવાની હિંમત તેમના માટે સન્માન જગાવે છે. ઇશ્વર કરે હવે આગળની તેમની જીવનયાત્રા વધુને વધુ સુખમય અને સફળ બનાવે !
તેમની અત્યાર સુધીની જીવનયાત્રાની સંક્ષિપ્તમાં કરેલી વાતો હું આશા રાખું છું વાંચનાર દરેક માટે એક પ્રેરણારૂપ બની રહેશે. જીવનના દરેક રંગોને માણવાનું મનોબળ આવા જ Real Hero પાસેથી જ તો આપણે મેળવી શકીએ છીએ.
Hats of him !!!
***
