આજના સમયમાં માણસ જીવનના દરેક ક્ષેત્રને વ્યવસાયના દૃષ્ટિકોણથી જુએ છે. કામ પોતાના હિતમાં હોય એવું જ કરે છે, પછી ભલે તે બીજાને કેટલું નુકસાન પણ કેમ ના પહોંચાડે. પ્રથમ લોકો છેતરપિંડી અને બેઈમાની દ્વારા નાણાં કમાય છે અને ખ્યાતિ મેળવવા માટે, તેઓ તીર્થસ્થળોને થોડી રકમ દાન આપે છે. પણ તે પરોપકાર નથી. કે આપનાર વ્યક્તિ પણ પરોપકારી નથી.
પરોપકારી એટલે તો બીજાનું ભલું કરવું. પરોપકારી એટલે બીજાઓને મદદ કરવી. પોતે દુ:ખ સહન કરીને, તકલીફ વેઠીને પણ બીજાને આનંદમાં, સુખી કરે તે પરોપકારી માનવ. કેટલાક લોકો એવા હોય છે કે કારણ વગર, દોષ વગર બીજાને દુ:ખી કરે છે અને તેના ભોગે પોતે સુખી કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે.જ્યારે કોઈ માણસ પોતાની જાતની મર્યાદિત મર્યાદામાંથી બહાર નીકળી જાય છે, અને બીજા માટે પોતાનો આહુતિ આપે છે, ત્યારે તેને પરોપકાર કહેવામાં આવે છે. પરોપકારની ભાવના મનુષ્યને પ્રાણીઓથી અલગ કરે છે, નહીં તો ખોરાક અને ઊંઘ માણસો જેવા પ્રાણીઓમાં પણ જોવા મળે છે.
પરોપકાર સીધો દયા, કરુણા અને કરુણા સાથે સંબંધિત છે. પ્રત્યેક પરોપકારી દરેક દુ:ખી વ્યક્તિને જોઈ કરુણાથી પીગળી જઈને મદદ કરે છે. જે વ્યક્તિ બીજાને સુખ આપીને પોતે સહન કરે છે, તે જ ખરેખર વ્યક્તિ છે. સમાજમાં પરોપકારીને વધુ મહત્વ આપવામાં આવે છે કારણ કે તે માનવોની ઓળખ કરે છે.
સજ્જનનો એ સ્વભાવ હોય છે કે પોતે મુશ્કેલીમાં હોવા છતાં પોતાના પરોપકારી સ્વભાવને પોતે તકલીફ વેઠીને પણ હંમેશાં બીજાને સુખી કરવાનો પ્રયત્ન કરતા હોય છે. પોતે મુશ્કેલીમાં હોવા છતાં પણ સજ્જનો પોતાના પરોપકારી સ્વભાવને ક્યારેય છોડતા નથી. કપૂર પોતે બળીને બીજાને પોતાની સુવાસ આપે છે. સમાજની સ્થાપના પરોપકારી અને અન્ય પ્રત્યેની સહાનુભૂતિ દ્વારા કરવામાં આવે છે. પરોપકાર અને બીજા પ્રત્યેની સહાનુભૂતિ સમાજના નૈતિક આદર્શોની સ્થાપના તરફ દોરી જાય છે.જ્યાં અન્ય લોકો માટે કરવામાં આવતા કામો દ્વારા સ્વાર્થ પૂરો થાય છે, ત્યાં સમાજમાં પણ પ્રાધાન્યતા છે.
લાખો લોકોના મૃત્યુ પછી, સમાજમાં પોતાનું નામ કાયમી બનાવવામાં સક્ષમ વ્યક્તિએ જ આ જીવનનો સમય અન્ય લોકોને આપ્યો છે. તેનાથી પોતાને પણ ફાયદો થાય છે. જે લોકો અન્યની મદદ કરે છે, સમય આવે ત્યારે તેઓ તેમનું સમર્થન કરે છે. જ્યારે તમે બીજાઓ માટે કંઈક કરો ત્યારે તમારું પાત્ર મહાન બને છે. પરોપકારથી અલૌકિક આનંદ મળે છે. પરોપકારમાં સ્વાર્થની ભાવના માટે કોઈ સ્થાન નથી પરોપકાર મન અને આત્માને ખૂબ શાંતિ આપે છે. પરોપકારી ભાઈચારોની ભાવના અને વિશ્વ-ભાઈચારોની ભાવનામાં પણ વધારો કરે છે.
બિચારા જેને પેરવા કપડાં ના હોય તેને કપડાં આપવા, ભૂખ્યાને રોટલો આપવો, બાળકો જે શિક્ષણ ના લઈ શકતાં હોય તેને શિક્ષણ આપવું, કોઈ વ્યક્તિનું દુઃખ દૂર કરવા અને નિરાધાર લોકોને ટેકો આપવાનો જે આનંદ માણસ અનુભવે છે, તે બીજું કોઈ કામ કરવામાં આવતું નથી. પરોપકાર કોઈપણ પ્રાણીને અલૌકિક આનંદ આપે છે. સ્વાર્થ વિના કરવામાં આવતી સેવા લોકપ્રિયતા પ્રદાન કરે છે. બીજાની ખુશી માટે જીવનાર વ્યક્તિનું જીવન ખુશી અને ખુશીઓથી ભરેલું હોય છે.
આજના સમયમાં માણસ તેના શારીરિક આનંદની દિશામાં આગળ વધી રહ્યો છે. આ ભૌતિક સુખના આકર્ષણથી માણસ દુષ્ટતા અને દેવતાની સમજથી દૂર થઈ ગયો છે. હવે માણસ પોતાનો સ્વાર્થ પૂરો કરવાનું કામ કરે છે. આજનો માણસ ઓછો ખર્ચ કરે અને વધારે મળવાની ઇચ્છા રાખે છે. જો તમારી પાસે શક્તિ છે, તો પછી નબળાઓને ટેકો આપો. જો તમારી પાસે શિક્ષણ છે, તો તે અભણમાં વહેંચો. ફક્ત આ કરવાથી તમે માનવી તરીકે ઓળખાવાનો અધિકાર મેળવી શકો છો. તમારી ફરજ ફક્ત ખાવા, પીવા અને આરામ કરવાની નથી. આપણા જીવનમાં બલિદાન અને ભાવના બલિદાનની ભાવના પણ હોવી જોઈએ.
માનવ જીવનમાં જાહેર સેવા, સહાનુભૂતિ, નાના-નાના કામો દયાથી કરવા, નરમાઈથી વર્તવું, બીજાની ભાવનાઓને ઠેસ પહોંચાડવી નહીં, અન્યની નબળાઇ પ્રત્યે આદર રાખવો, નીચલા જાતિના લોકોને નફરત ન કરવી એ એ એક જાતે પરોપકાર જ છે. પરોપકારી વિના સામાજિક જીવન પ્રગતિ કરી શકતું નથી. દરેક વ્યક્તિનો ધર્મ એવો હોવો જોઈએ કે તેણે પરોપકારી બનવો જોઈએ. અન્ય પ્રત્યેની તમારી ફરજ બજાવી. ક્યારેય કોઈ પ્રત્યે હલકી ગુણવત્તાવાળા સ્વભાવ ન રાખશો.
ખુશ્બુ ટીટા (ખુશી)
