ચણોઠીનાં વન એટલે જીવન
પ્રકરણ 4
વિજય શાહ
પુરા બે મહીને દાદીમા મલકતા હતા… મેં તો મારા પૌત્રનું નામ નક્કી કરી રાખ્યુ છે રોશની નો ભાઇ તો દીપક જ હોયને? સવા ત્રણ વર્ષની રોશની આ સમાચાર સાંભળીને રાજી થઈ. તેને મન એક નવું રમકડુ “ભાઈ” આવશે જેના ઉપર દાદાગીરી કરાશે પણ તેને ખબર નહોંતી કે તે હેત પ્રીતમાં ભાગ પાડશે
“નામ તો દીપ જ રહેશે” હીનાએ પોતાની મરજી જાહેર કરી અને વસુધા અને વીણા ફોઇઓ સરસ મોર્ડન નામ છે કહીને ઝુમી ઉઠી.
નવમા મહીને મહારાણી શાંતાબાઇ નર્સીંગ હોમ માં હીના દર્દ ખાતી હતી, પણ ઉત્સર્જન માર્ગનો રસ્તો સાંકડો પડતો હતો.દાયણો જાણતી હતી કે આ બેન થી દર્દ ખવાતું નથી તેથી ગાયનેકનાં સુચન પ્રમાણે સક્શન પંપ લગાડી દીપનો જન્મ કરાવ્યો. હીના તો સક્શન પંપની પીડાથી અધમુઈ થઈ ગઈ હતી. પુરા ૮ પાઉંડ નો દીપ સ્વચ્છ થઈને હીના પાસે આવ્યો ત્યારે હીના જોઇ જ રહી તેના કાન કુંવરને અને બધું જ દર્દ ભુલી ગઈ.
મહારાણી શાંતાબાઈ નાં ફોટા સાથે તાજા દીપનો ફોટો પાડ્યો જે ફોટા જન્મ સર્ટીફીકેટ સાથે અપાશે. જ્વલંત અને સુમતિ બા આવ્યા ત્યારે દીપ સુઈ રહ્યો હતો. ઉંઘતા ફોટા પાડી બહું હેત પ્રીત દર્શાવી સુમતી બા ગયા તે પણ ખુશ હતા કારણ કે તેમનો વંશ આગળ ચાલ્યો હતો, કપડા, ઘુઘરા અને રમકડાનો ઢગલો કરીને ગયા હતા. હીના પણ બહુ ખુશ હતી આખરે દીકરો જણ્યો હતોને?
નાની રોશની આ જોઇ રહી હતી.તેનાં ભાઇને રમાડવાની છુટ કોઇ આપતું નહોંતુ તેથી તે નારાજ હતી. શારદા બા કહે ’મોટી બેન ગુસ્સે ન થાવ ભાઈલો જાગશે ત્યારે તમારો વારો.. અત્યારે જરા માથે હાથ ફેરવીને બા સાથે ઘરે જાવ હં!” રોશની ને આ વિલંબ ગમતો નહોંતો.. તેને તો નાના ભાઇ ઉપર તેનોજ અધિકાર હોય તેવું જોઇતું હતું. નાનાભાઇને રમાડવાની ઉંઘાડવાની અને જમાડવાની બધીજ પ્રવૃતિ તેના હાથમાં રાખવી હતી. જોકે તે રોશનીનાં ચહેરાની આભા લઈને નહોંતો આવ્યો..જ્વલંત જેવી હડ્પચી અને હાસ્ય લઈને આવ્યો હતો. અને રુદન તો નામેય નહીં જ,, સફેદ વસ્ત્રમાં નગર શેઠ જેવો લાગતો તેથી દાદા તેને નગરશેઠ કહેતા.
સંવેદન ૫. દીકરીનાં રુઆબ
અરિહંત ટુલ્સ્માં જ્વલંત તો ખુબ જ કમાતો થયો. ફીયાટ ગાડી લીધી અને ધંધો રાતે ન વધે તેટલો દિવસે વધે. સુમતિબા કહે રોશની નું પગલું સારું છે. જનાર્દન રાયને ત્યાં થી વાત આવીકે તેમની નાણાકીય સ્થિતિ નબળી પડી. હીનાનું પગલું ગયું અને તેમને ત્યાં અન્ન અને દાંતને વેર થઈ ગયું
સુમતિબા કહે હીનાની પહેલી સુવાવડ પીયરમાં જ કરાવવી રહી.વહેવારે તો શહેરમાં જ કરાવવી જોઇએ પણ જનાર્દન રાય કહે ગામડા ગામમાં સુવાવડ ના કરાવો. સાંજે માંદે દોડધામ થઈ જાય.તેને બદલે સુવાવડ ત્યાં શહેરમાં જ કરાવો અને બધો ખર્ચો અમે આપી દઈશું.
હીના મા બાપની વ્યથા સમજતી હતી છતા તેણે જ સાતમાં મહીને નવી નકોર ફીયાટમાં પિયર ની રાહ પકડી. જનાર્દન રાયને હીનાએ સમજાવી દીધા હતા કે રીવાજ ને સાચવો હું મને સાચવી લઈશ. મા ફફડ્તી હતી પણ દીકરીની સુવાવડા મા જેવી સાચવે તે સાસરીમાં ના સચવાય..અને આ જિંદગીમાં એકજ વખત સાચવવાનું હતુંને? જમાઈ સધ્ધર હતા દર અઠવાડીયે જે હીના મંગાવતી તે બધું આવી જતુ હતુ જમાઈ ખાલી હાથે તો ન જ આવેને? હીના ને ભાવતું બધું જ શહેરમાં થી આવતું. દીકરીનાં રુઆબને જોતા મા અને બાપ રાજી હતા..અને જમાઈની દીકરી પ્રત્યેનો લગાવ જોતા અને મલકાતા.,
સફરજન હીનાને બહું ભાવે અને દર અઠવાડીયે અધમણ સફરજન નો ટોપલો આવે, ગામડા ગામમાં ના મળતા ફળો જેવા કે શેતુર અને લીચી પણ સાથે આવે, રુહ અફઝા નું ગુલાબ શરબત અને ખસનું શરબત પણ હોય જ. આઇસ્ક્રીમ તો બહું જ ખાય કલ્યાણ હોટેલની બંગાળી મિઠાઇઓ તો આખું ઘર ખાય તો પણ ના ખુટે તેટલી આવતી.
પુરા નવ મહિને હીના ની પ્રતિકૃતિ જેવી જ દીકરી જન્મી હતી. ઘરમાં સૌ ખુશ હતા. હીના બહુ જ પીડાઇ પણ પ્રસુતિ સુખરુપ થઇ તેનો આનંદ હતો. સાસરવાસનાં અગીયાર મહીના નો આ સુખરુપ પ્રવાસ હતો અને માતૃત્વનો આનંદ હતો. જ્વલંત ગાડી ભરીને મિત્રોને લઈને આવવાનો હતો. દિવસે ઉંઘતી અને રાત્રે જાગતી દીકરીનાં રુદનને માણતી હીના તેને “ઢબુડી “કહેતી.જવલંત તો કહેતો તેના આવવાથી મારું ઘર રોશન થયું છે મને બાપાનું રુડું સ્થાન મળ્યુ છે.તેથી તે મારી રોશની છે.ફોન ઉપર તેનું ઉવાં ઉવાં સાંભળી ને ઘરનાં સૌ કોઇ સાંભળે અને રાજી રાજી થાય.
એક નવું પ્રકરણ શરુ થયું હતું. બાપ બન્યો હતો તેનો હરખ અને ઘરમાં માંડવો આવશે તેમ એક ચિંતા પણ હતી. જિંદગી હવે અર્થપૂર્ણ બની હતી. મારી હીના હવે મારા સંતાન ની મા હતી. જિંદગીની વાડી હવે ભરી ભરી હતી…દીકરી મારા ઘરની પહેલી લક્ષ્મી હતી. મા બાપ બનવાનો સહિયારો આનંદ જ્વલંત અને હીનાનાં હાસ્યોમાં સ્ફુટી રહ્યો હતો. રોશની સ્વભાવે જ્વલંત જેવી અને સદાય હસતી રહેતી. જાણે તેને રડતા આવડતું જ નહીં.
કલકત્તાથી આવેલ મિત્ર અને વડોદરા થી આવેલ મિત્ર સાથે વાતોનાં તડાકા મારતા મારતા જ્વલંતે કહ્યું કે ચણોઠી નાં વન ની ખાસિયત એ છે કે જિંદગીમાં આવતા સુખ અને દુઃખનું તે પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.લાલ રંગ સુખ દર્શાવે છે જ્યારે કાળો રંગ દુઃખ સુચવે છે, અહીં એક વાત સમજવા જેવી છે કે ચણોઠીનું વજન દરેક તબક્કે નિશ્ચિંત રહેતુ હોય છે અને તે રતિ ભાર.આમજ આપણી જિંદગીમાં આવતા સુખ દુઃખની માત્રા પણ નિશ્ચિંત રહેતી હોય છે અનિશ્ચિંત છે તેનો સમય. ક્યારે આવશે અને ક્યારે જશે તે અનિશ્ચિંત હોય છે.એનો અર્થ એ થયોને કે સુખ ની પાછળ દુઃખ અને દુઃખની પાછળ સુખ આવેજ છે.તેથી તો સુખમાં રત ન થવુ અને દુઃખમાં દીન ન થવું.
“એક વાતની તને ખબર છે?” જ્વલંતને સંબોધતા કલકતાનાં મિત્રે કહ્યું “ આ ઝેરી રાતા ફળનો ઉપયોગ જંગલમાં ભીલ લોકો તેમના તીર માં કરે છે જે શિકાર દરમ્યાન રાતી ચણોઠી પાયેલા તીર થી શિકારને મારવા કરે છે.
એક કીલો બરફી લઈને આવેલા જ્વલંતે કહ્યું” દીકરી આવી છે એટલે બરફી વહેંચી છે..ગુલાબી અને પોપટીયા લીલા કલરની.. જ્વલંતને આમેય પ્રસંગો પાત મિત્રોમાં મિઠાઇ વહેંચવાનું બહાનુ જોઇએ.” એક નવું પ્રકરણ શરુ થયું હતું. બાપ બન્યો હતો તેનો હરખ અને ઘરમાં માંડવો આવશે તેમ એક ચિંતા પણ હતી. જિંદગી હવે અર્થપુર્ણ બની હતી. મા બાપ બનવાનો સહિયારો આનંદ જવલંત અને હીનાનાં હાસ્યોમાં સ્ફુટી રહ્યો હતો.
સંવેદન ૬ .રાખડી બાંધવા માટે ભાઇ
ઢબુડીનું નામ તેની વસુધા ફોઇએ રોશની પાડ્યુ છઠને દિવસે અને જ્વલંત અને હીના નું ઘર રોશન થઈ ગયું. તે બહુજ હસતી સુમતિ બા કહેતા જ્વલંત પણ આવું જ હસતો.. સાચેજ સંતાનો આપણ ને આપણા ભૂતકાળમાં પાછા લઇ જતા હોય છે.હીના કાયમ એમ જ કહેતી હોય છે કે જ્વલંતનું હાસ્ય છીનવાઈ ગયું છે. મારી સાથે લગ્ન કર્યા પછી કોણ જાણે શું થયુ પણ તેનો તે ચહેરો રોશની એ લઈ લીધો છે.
જ્વલંત કહે તેવું કંઈ નથી પણ અરિહંત ટુલ્સ્નો ધંધો વિકસ્યો છે તે જાળવવા મથુ છું. પહેલી વખત ૬ આંકડાની આવક થઈ છે તેને સાચવવા માટે મથવું તો પડેને?
ઘરમાં ૨૫ વર્ષે રોશની આવી હતી તેથી સૌ તેને રમાડવા અને જમાડવામાં વ્યસ્ત હતા.હીનાને બીજું સંતાન જોઇતું હતું, જ્વલંત પણ તેના જામી ગયેલા કામ કાજ માં વ્યસ્ત હતો પણ હીના કહે અમે બે અને અમારા બેનું કામ થઈ જાય તોહું પાછી વ્યસ્ત થઈ જાઉંને? મને હવે એક નાનો જ્વલંત જોઇએ છે .
જ્વલંત કહે સંસાર તો અસાર છે અને બીજુ સંતાન બાબો જ હશે તેવું કોઇ વિજ્ઞાન નથી.
હીના કહે “જે હશે તે પણ રોશની ને રાખડી બાંધવા માટે ભાઇ તો જોઇએને?”
સુમતિ બા પણ કહે “આ ધંધો જમાવે છે તે સાચવવા પણ દીકરો તો જોઇએજ ને?
પુરા બે મહીને દાદીમા મલકતા હતા…
મેં તો મારા પૌત્રનું નામ નક્કી કરી રાખ્યુ છે રોશની નો ભાઇ તો દીપ જ હોયને?
સવાત્રણ વર્ષની રોશની આ સમાચાર સાંભળીને રાજી થઈ. તેને મન એક “ભાઇ” નામે નવું રમકડુ આવશે જેના ઉપર દાદાગીરી કરાશે પણ તેને ખબર નહોંતી કે તે હેત પ્રીતમાં ભાગ પાડશે નામ તો દીપ જ રહેશે હીનાએ પોતાની મરજી જાહેર કરી અને બે ફોઇઓ સરસ મોર્ડન નામ છે કહીને ઝુમી ઉઠી.
નવમા મહીને મહારાણી શાંતાબાઇ નર્સીંગ હોમ માં હીના દર્દ ખાતી હતી, પણ ઉત્સર્જન માર્ગનો રસ્તો સાંકડો પડતો હતો.દાયણો જાણતી હતી કે આ બેન થી દર્દ ખવાતું નથી તેથી ગાયનેકનાં સુચન પ્રમાણે સક્શન પંપ લગાડી દીપનો જન્મ કરાવ્યો. હીના તો અધમુઈ થઈ ગઈ હતી. પુરા ૮ પાઉંડનો દીપ સ્વચ્છ થઈને હીના પાસે આવ્યો ત્યારે હીના જોઇ જ રહી તેના કાન કુંવરને અને બધું જ દર્દ ભુલી ગઈ. મહારાણી શાંતાબાઈ નાં ફોટા સાથે તાજા દીપનો ફોટો પાડ્યો. જે ફોટા જન્મ સર્ટીફીકેટ સાથે અપાશે. જ્વલંત અને સુમતિ બા આવ્યા ત્યારે દીપ સુઈ રહ્યો હતો.
તેનાં ઉંઘતા ફોટા પાડી બહું હેત પ્રીત દર્શાવી સુમતી બા ગયા તે પણ ખુશ હતા કારણ કે તેમનો વંશ આગળ ચાલ્યો હતો, કપડા, ઘુઘરા અને રમકડાનો ઢગલો કરીને ગયા હતા. હીના પણ બહુ ખુશ હતી આખરે દીકરો જણ્યો હતોને? નાની રોશની આ જોઇ રહી હતી.તેનાં ભાઇને રમાડવાની છુટ કોઇ આપતું નહોંતુ તેથી તે નારાજ હતી.
હીના કહે ’મોટી બેન ગુસ્સે ન થાવ ભાઈલો જાગશે ત્યારે તમારો વારો.. અત્યારે જરા માથે હાથ ફેરવીને બા સાથે ઘરે જાવ હં!”
*****
