નદી ફેરવે વહેણ્
વિજય શાહ
પ્રકરણ - ૬
રીટાનું જ્ઞાન
જીઆ મમ્મીના ગયા પછી ડાયરીમાં લખવા બેઠી. મમ્મી બે વાત સહજ રીતે સમજાવી ગઇ.
કોઇ તમારું શોષણ ત્યારેજ કરી શકે જ્યારે તમે તે થવા દો.
ડર-કશુંક ખોવાનો માણસને ડરપોક બનાવે છે.
સંભવ શીલા મમ્મીને એટલા માટે માને છે કારણ કે તેને ભવિષ્યમાં વારસો ન મળે તે ડર છે. સંભવ જાતે કમાતો થાય તો જેટલી સંપતિ સુરપાપાએ પેદા કરીછે તેથી વધુ તે પેદા કરી શકે છે. તેની પાસે બધીજ તાલિમ છે આવડત છે . પછી એને કામ કરવાની જરુરત નથીનું ઓસડીયુ કેમ પીવાનું?
ક્યારે સંભવ પોતાના નિર્ણયો જાતે લેતા થશે?
પેન તો જાણે આગળ લખતા અટકી ગઇ પણ પ્રશ્નાર્થ ચિન્હનાં એકડા નીચેનું મીંડુ સંભવ બનીને જીઆને ડંખતુ હતુ..નાનો ૩૨ વર્ષનો બાબો જાણે મમ્મી મમ્મી કરીને માનો સાડીનો છેડલો પકડીને ઘુમતો ના હોય?
જીઆ પાછી તંદ્રામાં જઇને સંભવને સાંભળતી હતી..”જીઆ તારે તો કામ જ ક્યાં કરવાનું છે? હું કમાઇશ એટલે તારે તો મારી મુડીને સાચવ વાપર કે ઉડાવ.. મને ખબર છે હોંશિયાર પત્ની એ છે કે જે બે હાથે ખર્ચી શકે અને હોંશિયાર પતિ એ છે કે જે પત્ની ઉડાવી શકે તેના કરતા વધુ કમાતો હોય…”
મુગ્ધ ભાવે તે સંભવ્ને જોઇ રહેતી.
એક નિઃસાશા સાથે તેણે તંદ્રામાંથી ઉઠી..ક્યારે આવશે એ દિવસ.. અરે આવશે ય ખરો કે?
આ વેકેશન..તો મારો જીવ લેશે…
સોની પથારીમાં તેનું પડખુ ફેરવી રહી હતી તે સળવળાટે જીઆને નકારાત્મક વિચારધારામાંથી બહાર લાવી..આઠ મહીનાની જીઆ હવે હસતી મલકતી અને જુદા જુદા ભાવો પણ સ્પષ્ટ રીતે વ્યક્ત કરતી..જ્યારે તે સંભવ જેવી લાગતી ત્યારે જીઆને તો બહુ જ વહાલ આવતુ પણ સંભવને જ્યારે તે જીઆ જેવી દેખાતી ત્યારે તકલીફ થતી. સોની દિવસે દિવસે ઉજળી થતી હતી.
સુર પપ્પા બેબીસીટીંગ અને ડે કેર માટે હજાર ડોલર દર મહીને મોકલતા અને તેથી સંભવ હંમેશા ઇચ્છતો કે જોબ ઉપર જતા સોનીને લઇને જીઆ જાય અને પાછી વળતા તેને સાથે લાવે. તે દિવસે જીઆ જોબ ઉપર જવામાં મોડી પડતી હતી તેથી તેણે સંભવને કહ્યું “સોની જાગે ત્યારે તૈયાર કરીને મુકી આવીશ?”
તે વખતે ફોન ની ઘંટડી વાગી..” મમ્મી..હું તને થોડીવાર રહીને ફોન કરું છું” પણ તે વખતે સંભવે બીજા રુમ માં થી ઘાંટો પાડ્યો..”હું બેબીકેરમાં મુકવા નથી જવાનો.”.અને તે ઘાંટા થી સોની ઝબકીને જાગી ગઇ અને રડવા માંડી આ બંને ઘટના ફોન દ્વારા શીકાગોમાં રીટા મમ્મીને ખબર પડી.
દસેક મીનીટ પછી જોબ પર જતા જતા જીઆ સોનીને મુકીતો આવી પણ.. મમ્મીના સ્વભાવને જાણતી જીઆ ચિંતાતુર મમ્મીને જવાબ આપવા ફોન કર્યો…પહેલી ઘંટડીએ જ એજ અપેક્ષિત ચિંતાતુઅર મમ્મી બોલી” બેટા આટલી નાની સોની ને ડે કેરમાં મુકે છે?”
“ મમ્મી બંને નોકરી કરતા હોત તો મુકતે જને? એમા આટલી ચિંતા ના કર.”
“ પણ સંભવ ઘાંટા કેમ પાડતા હતા?”
“ મમ્મી પપ્પા પણ કદીક ઘાંટા પાડેછે ને?”
“ હા કોઇક ગેરસમજ થૈ હોય તો.”
“ બસ એવું જ માન હું મોડી ઉઠી હતી અને મેં સંભવને વિનંતી કરી કે તે ડે કેરમાં સોની ને મુકી આવે.”
“અને તેણે તને ના પાડી? એવા તે કયા ઘોડા નાસી જતા હતા કે તે ના જઇ શકે?”
“ મમ્મી! મેં કહ્યું ને હું મોડી ઉઠી તે વાત નો ગુસ્સો હતો.”
“ નબળા ઢોરને બગાઇ ઘણી..અને આ ડે કેર નાં પૈસા તુ ભરે છે?”
“ મમ્મી હવે તે બધી ચીકાશ ના કર.. આ મારી એક્ષીટ આવી ગઇ હું ફોન મુકુ છુ.. “ અને ફોન કપાઇ ગયો.
રીટા સમસમીને રહી ગઈ..
સંવાદને કહ્યુ તો તેને પણ જીઆ ની ચિંતા તો થઇ જ. અને તેથી ફીનીક્ષ ફોન લગાડ્યો..
સામાન્યરીતે શીલા જ ફોન ઉપાડે અને રીટા એ પહેલો પ્રશ્ન પુછ્યો “સંવાદ બુમ બરાડા કેમ કરે છે?ક્યારેક કોઇક સોનીનું કામ કરવુ પડે તો ના થાય?” નાની છોકરી ઉંઘમાંથી જાગી જાય તે કેમ ચાલે?”
શીલા પહેલાતો હેબતાઇ ગઇ પછી શાંતિ થી પુછ્યુ શું થયુ છે? તો રીટાએ વેવાણ ને કહ્યું જરા સુર પટ્ટણી જી ને પણ ફોન ઉપર લેશો? સંવાદ મારી સાથે છે.
બંને વેવાઇ અને વેવાણો ફોન પર હતા અને સવારે થયેલી ઘટના કહી. રીટા તો સંવાદ બેબીને રાખતો નથી અને તેને ડે કેરમાં મુકી તે વાત ઉપર ખુબ જ અકળાયેલી હતી તેથી સંવાદે વાતની શરુઆત કરતા કહ્યું..”જો સોની સંવાદથી સચવાતી ન હોય તો જીઆએ નોકરી કરવાની શું જરુરત છે?”
“ જુઓ સંવાદભાઇ તમારી વાત તો સાચી છે પણ બંને ઘરમાં બેસી રહે તો ઘર કેમ ચાલે?”
“ હા તમારી વાત સાચી છે પણ ઘર ચલાવવાની જવાબદારી તો સંવાદની છે ને? તેમનું વેકેશન તો પુરુ થતુ જ નથી.
શીલાબેને ફોન ઉપર જ કહ્યું જુઓ એને જોબ મળશે તો તે કરશે પણ હું માનુ છું કે તેને જોબ કરવાની કોઇ જરુરત જ નથી.”
રીટા કહે “એટલે તમે તેમનું ઘર ચલાવો છો?”
સુર પટ્ટણી કહે” ના એમ તો સાવ નહીં પણ એને જોઇએ તેટલા પૈસા અમે આપતા હોઇએ છે.
સંવાદ કહે પણ ચાલો કોઇક કારણસર જીઆની નોકરી છુટી જાય તો?
શીલા બહુ ગર્વથી બોલી “ સંવાદ તો અમારો એકનો એક છે અમારુ બધું એનું જ છે ને?”
રીટા કહે “ અત્યારે સોની નાની છે ત્યારે એ સ્કુલમાં જતી થાય ત્યાં સુધી સારી જાળવણી અને પોષણ થાય તે જરુરી છે .
શીલા કહે “ “એટલે જ સોનીને ડે કેર માં મુકી છે ને?”
રીટા કહે “આ ઉંમરે ડે કેરમાં તેનો ઉછેર કેવી રીતે થશે..”
શીલા ફરી ગર્વથી બોલી “એટલે તો એને મોંઘા ડે કેરમાં મુકી છે જ્યાં તેનું જતન થાય”
સંવાદે ફોન ઉપર સીધ્ધો સુરને પ્રશ્ન પુછ્યો “ સુરભાઇ હવે ઘણી બધી વાતૂ બદલાયેલી દેખાય છે. લગ્ન પહેલા તો એવી વાતો હતી કે તેને માટે ઘરમાં ૨૪ કલાક્ની બાઇ હશે.. અને તેણે કામ જ નહીં કરવુ પડે..સંભવ હાફ મીલીયન કમાશે.તેને બદલે તો એવું લાગે છે કે તમારા દ્વારા અને જીઆ દ્વારા તેનું ઘર ચાલે છે. આવું હોય તો છોકરીનાં માબાપ તરીકે અમને ચિંતા થાય.”
શીલાએ ફરીથી વાતચીત દોર એના હાથમાં લેતા બોલી “ જુઓ તમે લગ્ન પછી અને એક સંતાન થયા પછીની વાત સમજો. જ્યારે અમે લગ્નની વાતો કરવા આવ્યા ત્યારે અમારે સંભવને પરણાવવો હતો. તે વખતે તમારી દરેક વાતોમાં અમે હા એ હા કરી. હવે લગ્ન થઇ ગયા, છોકરુ થઇ ગયુ.. હવે જીઆ ક્યાં જવાની? સો વાતની એક વાત.. જીઆ કમાશે અને તેના પગારમાં સંભવ જીવશે. આ લગ્ન પછીનું સત્ય તમે જેટલા જલ્દી સમજી જાવ તેટલુ સારુ છે.
સંવાદ અને રીટાનાં કાનમાં જાણે ધગ ધગતુ શીશુ ઉમેરાતુ હતુ…
સંવાદ એક જ શબ્દ બોલ્યો “સુરભાઇ તમે શીલાબેન સાથે સહમત લાગો છો.”
ત્યારે દબાતે અવાજે સુર બોલ્યો “ શું કરું મારે છોકરાને ઠેકાણે પાડવાનો હતો.”
સંવાદ ફરી બોલ્યો..” આ અમેરિકા છે આવી દાદાગીરી અહીં નહીં ચાલે સમજ્યા તમે?”
શીલા “ જીઆ એક જ રીતે અમારે ત્યાં રહી શકશે.. અને તે અમારી રીતે..ખબરદાર જો દાદાગીરી કરી તો?’
રીટા “ દાદાગીરી તો તમે કરો છો શીલાબહેન.”
અને ફોન કપાઇ ગયો
રીટા નું મન બહું જ ભરાઇ ગયુ..”આ છોકરી દબાઇને જિંદગી કેમ કાઢશે?”
સંવાદે વકીલોમાં પુછ પરછ શરુ કરી..તેની નજરો સુર પટ્ટણીને પહેલેથી જ ઓળખી ગઇ હતી પણ જીઆનું મન સંવાદને ઝંખતુ હતું તેથી તે ઘણી બધી ચોખવટો કર્યા પછી તૈયાર થયો હતો. અને તેઓની હા એ હા થી તે છેતરાઇ ગયો.
જીઆને ફોન કરી બધી વાતોથી વાકેફ કરી ત્યારે પહેલી વખત મમ્મી પાસે છુટા મોંએ રડી.
લગ્ન પહેલા એક તબક્કો એવો હતો કે જ્યારે સુરભાઇનો ફોન રોજ આવતો લગ્નથી ગયા તેજ દિવસથી તે બંધ. અત્યારે પણ જે કંઈ કહેવડાવવુ હોય તે શીલા દ્વારા બોલાવાય છે..ખરેખર મીંઢો અને ગણતરી બાજ છે આ સુર.
જો કે જીઆ તો એવું માનતી કે સુર પપ્પા ઘણા સારા છે શીલા મમ્મી ખરાબ છે.
સંવાદે પહેલી વખત જીઆને કહ્યું “શીલા તો ભડભડીયુ મશીન છે..લુચ્ચું શીયાળ તો સુર છે.. સાવધ રહેજે…”
ત્યારે જીઆ ફરી થી રડી “ પપ્પા મારું શું થશે?”
રીટા કહે “ બેટા છેતરનારા લોકો સાથે પનારો પડ્યો છે. આપણો હાથ પથ્થર નીચે છે..ધીમે ધીમે કાઢશું તો ઓછુ વાગશે..વધુ તો શું કહું?”
“ પણ મમ્મી હવે તો તે લોકો વધુ સક્રિય થશેને?”
“ તો ભલેને થતા. આપણે હવે એવું જ કરવું કે જેથી આપણને તે લોકો કોઇ પણ નુકસાન પહોંચાડવા જાય તો ના પહોંચે. અને આપણી નબળી કડી છે તારો પગાર અને સોની.”
“ ના મમ્મી પગાર તો સબળી કડી છે. હું નોકરી ચાલુ રાખીશ તો કોઇ ચું કે ચા નહીં થાય.”
તે દિવસે રાત્રે ઘરે આવીને રસોઇ ના બનાવી પીઝા ઓર્ડર કર્યો. સોની ને રમાડી..સુવડાવી અને ડાયરી ખોલી જુઠુ લખ્યુ…જુઠા લોકો સાથે સત્યથી તો જીતાય જ નહીંને?
તેને સંવાદ બહુ ગમે છે..તેને નોકરી મળશે કે નહીં મળે તેનો કોઇજ ફેર પડતો નથી.પણ તેને નોકરીમાં બહુ જ તકલીફ પડે છે જો લે ઓફ મળી જશે તો શું કરશેની ચિંતાઓ લખી તેને ખબર જ હતી કે તેની ડાયરી સંભવ નિયમિત રીતે વાંચતો હતો.
થોડાક દિવસો તો જાણે કશું જ બન્યુ નથી તેમ ગયા.
શીલા મમ્મીથી તે નારાજ હતો પણ જે નહોંતુ કહેવાનુ તે કહેવાઇ ગયુ હતુ..તેનું પરિણામ શું આવશે તે જોવા માંગતો હતો. તેણે એક વસ્તુ નોંધી હતી..જીઆ શાંત હતી..તેનું ક્રેડીટ કાર્ડ તેનો પગાર બધું નિયંત્રણમાં હતુ.
અને તે દિવસે જીઆએ તેના ખાતામાં થી તેની એજ્યુકેશન લોન નો હ્પ્તો ભર્યો ત્યારે સંભવ ઉંચો નીચો થયો. તેના હિસાબે આ પૈસા સંવાદે ભરવા જોઇએ.ત્યારે જીઆ કહે મારા ભણતરની લોન મારેજ ભરવાની હોય.
જીઆએ બીજા બે દિવસમાં તેની આખી લોન ભરી દીધી ત્યારે સંભવ ખુબ જ ભડક્યો..” મને પુછ્યા વિના પૈસા તુ કાઢ નહીં. જીઆ કહે પૈસા કંઈ મોજ મસ્તી કરવા નથી કાઢ્યા મારું દેવુ દુર કરવા જ આ વખતનું બોનસ મેં વાપર્યુ છે. અને હા આજે બેંકમાં મને કહેતા હતાકે લગ્ન પછી પહેલુ કામ એ કરવાનું હોય કે બેનીફીશીયરી તરીકે સ્પાઉઝ્નું નામ ઉમેરાવુ જોઇએ તે ડહાપણ અને કાયદાકીય ગુંચો દુર કરતુ અગત્યનું કામ છે. મેં તો મારા ૪૦૧કે માં સુધરાવી લીધુ..તારા એકાઉંટમાં તુ કરાવી દેજે.
“એ બેંકો વાળાને કંઇ કામધંધો નહી એટલે નવા તૂત કાઢ્યા કરે.”
“ સંવાદ મને તો બેંક વાળાએ કહ્યુ અને મેં તને કહ્યુ. ખાસ કરીને ઇન્સ્યોરંસ અને રીટાયર્મેંટ ખાતાઓમાં તો બદલી નાખવા જોઇએ”.
“ નાણા ખાતામાં તારા કરતા વધુ મને ખબર છે બધુ એક ફેમીલી ફંડ જ છે. “
“એ તબ્ક્કામાં જોઇંટ એકાઉંટ કરી નાખીયે તો?”
“ભલે કરીશુ..”
એ વાતને મહીનો થયો હશે જીઆને ફેમીલી ફંડના કેટલાંક એકાઉંટમાં થી એક્સેસ બંધ થઇ ગયું
પંદરેક દિવસ પછી રીટાએ શીલાને ફોન ઉપર પુછ્યુ “સંભવને કામ મળે છે પણ તે કન્સલ્ટીંગ જ કરવા માંગે છે એમ કેમ?” શીલા બેને ફોન ઉપર જ કહી દીધું “સંભવને કામ કરવાની જરુર જ શી છે? એના બાપાનો વારસો એનો જ છે ને?” શીલાની વાતો માની ને સંભવ ત્યારે તો ખુશ થતો હતો કારણ કે શીલા તેને તેના અનુભવ પ્રમાણે જીઆને કેળવવા જતી હતી. અને તેનો અનુભવ હતો કે ભણેલી ગણેલી હોય તો પણ તે પતિ થી ઉતરતી અને પતિ કહે તેમ જીવવાનુ.. એનો તો પતિ સફળ બીઝ્નેસ મેન હતો જ્યારે સંભવ અસફળ બગડેલ સંતાન હતો.. જેને બગાડ્યા પછી તે જ પૈસાનાં જોરે જીઆ પર દાદાગીરી થતી હતી.
જીઆએ લગ્ન પહેલા આ બધી ચોખવટ કરી હતી..આપ્ણો સંસાર આપણો છે તેમાં મને કોઇ નો હસ્તક્ષેપ નથી જોઇતો..પણ આળસુ સંભવને માબાપ્ને પૈસે જીવવું હતુ તેથી તેને દરેક વાતમાં મમ્મીની સલાહ તો જોઇએ જ…
તેથી દરેક વાતોનો અંત શીલા લાવે
બે એક વરસ આ બધુ ચાલ્યુ..એક દિવસ માને ગંધ આવી ગઇ રીટા અને શીલા પછી સીધા જ ફોન ઉપર બાખડ્યા.
મારી છોકરીને તમારે ત્યાં નોકરડી બનાવવા નથી મોકલી. ભણેલી છે કમાતી છે અને તેનું હીત શેમાં છે તે સમજે છે. સંભવને આળસુ અને એદી બનાવી તમે બેસાડી રાખ્યોછે તે ખોટુ છે.
ના રે ના તે એદી નથી..પણ તેને કમાવાની જરુર નથી.
રીટા એ જીઆને આ બધી વાતો કહી અને છેલ્લે એક વાક્ય ઉમેર્યુ “ જો બેટા જે જોડા પહેરતુ હોય તેને ખબર પડે કે તે તેને ક્યાં નડે છે.”
“મમ્મી મને તો એ નથી સમજાતુ કે તમારું લગ્ન જીવન આટલુ સરળ કેવી રીતે રહે છે?”
“બેટા લગ્ન જીવન ક્યારેય એક તરફી ના ચાલે અને સૌથી અગત્યની વાત એક મેક્નાં મનમાં આવેલો વિચાર.. શંકા અને ભાવના તરત વ્યક્ત થવી જોઇએ..મન દુઃખ નો ખુલાસો થવો જોઇએ..રાત પડે અને એક મેક્ને બાઝીને અમે જે દિવસે સુતા ના હોઇએ ત્યારે કોઇને ઉંઘ ના આવે.”
“ પણ તેવું થતા તો વરસો લાગેને?”
“ હા. પણ બેટા તારા કેસમાં તેવું કદાપી થવાનું નથી કારણ કે આદર્શ દાંપત્ય જીવનની ખુબ અગત્યની વાત છે એક મેક પ્રત્યે પ્રેમ અને આદરની સન્માન યુક્ત ભાવનાઓ. જેનો વરસાદ તુ ભલેને અનરાધાર કરે.. પણ માલીકીની ભાવનાઓ થી ભરેલો સંભવ પથ્થર છે,,તે ઓગળે અને માટી થાય અને તારી ભાવનાઓને સમજે તેવો તો એક અંશ મને તો નથી દેખાતો. પણ બેટા સાથે સાથે એક વાત એ પણ સમજજે વિધાતાએ દરેક્નાં લેખ જુદા લખ્યા છે તેથી દરેક કહાણી જુદી હોય છે તેથી અન્યની કહાણી સાથે તારી કહાણીનું તરણ તારણ કે સંભવિત અનુમાન ના કરીશ. ભુલી પડીશ.”
થોડી વાર ફોન પર શાંતિ રહી અને એક ડુસ્કું વછુટી ગયુ..અને એજ ધ્રુવ પંક્તિ ફરી જીઆ બોલી “ મમ્મી મારું શું થશે?”
“ જો સમજ હવે આપણે કોઇ બાબતે અણજાણ નથી. આપણે શિકાર બની ગયા છે ત્યારે સૌથી પહેલું કામ એ કરવાનું કે ચોક્કસ થઇને આપણી નબળી બાબતો કે જેના ઉપર આપણું શોષણ થાય છે તેને મજ્બુત બનાવવા માંડો.નોકરી ઉપર સ્થિરતા લાવવા જે કરવુ પડે તે બધુ કરો અને આ પોચકા મુકવાના તો તદ્દન બંધ કરી દેવાના.. સમજી!
***
