નદી ફેરવે વહેણ્
વિજય શાહ
પ્રકરણ - ૫
કઠપુતલી ખેલ
રીટા મમ્મી આવી અને પહેલી જ નજરે બોલી “આતો અદ્દલ સંભવ જેવી જ છે.” વહાલ્થી સહેલાવી અને જાણે કેમ તેને સમજણ પડતી હોય કે આ નાની મા છે તેમ ચુપચાપ માણતી રહી..જો કે શીલાનાં હાથમાં જ્યારે જતી ત્યારે દસેક સેકંડમાં જ રડવા માંડતી. કદાચ સમજતી હશે કે દાદીમા તેને જીઆની છોકરી સમજે છે અને નાની મા એને પોતાની છોકરી સમજી વહાલ કરે છે.
સંભવ આવીને હેલો કહી ને પાછો તેના રુમમાં ગયો..જીઆને તે ના ગમ્યું તેને હતું કે તે રીટા મમ્મીને પગે લાગે.. પણ આ જ તો ઉછેરનો ફેર હતોને..થોડીક ક્ષણો એમને એમ વહી પછી તેણે જીઆણાની બેગ ખોલી પગનાં કલ્લા, હાથની પોંચી ગળાનો નાનકડો હાર ચાંદીનાં ઘરેણા. કપડા રમકડા અને કેટલાય ગરમાટાનાં વસાણા, હીરાબોર અને સુંઠની રાબ બનાવવા માટેનાં લાડુનાં ડબ્બા કાઢ્યા અને વાત્સલ્યનાં ભર્યા ભર્યા ઉમળકાથી બંને છોકરીઓને ભરી દીધી..જીઆ અને સોની બંને નાની મા ને માણતા હતા.
રસોડામાં ખીચડી જોઇને સહેજ ખમચાઇ.. “અરે જીઆ! તારી સાસુ તને કોરી ખીચડી ખવડાવતી હતી? પહેલી પ્રસુતિમાં તો એકલુ ઘી પીવાનું હોય..”
“મમ્મી..વહુ અને દીકરી સાથેનાં વહેવારમાં ફેર તો હોય જ ને?”
“ ના રે ડોક્ટર લોકોને એવું હોયકે શરીર વધી જશે..પણ પ્રસુતિનું દરદ તેં જે ખાધુ છે ને તેની પૂર્તિ તો થાળી ભરી શીરો અને હીરા બોર છે..આ પેટે પડેલા ડાઘા પણ પંદર દિવસમાં સાફ કરાવી દઇશ. આ લાડુ ઓગાળી તને ગરમા ગરમ રાબ બનાવી આપુ છુ તે પી અને આ કોરી ધાકડ ખીચડી ફેંકી દે..”
“ મા સોની માટે ધાવણ તો પુરતુ આવતુ નથી. હું શું કરુ?”
“તારે કશું કરવાનું નથી. હું સુવા અને વસાણા લાવી છું તે તેજ કામ કરશે..”
“ મમ્મી!..હવે મને શાંતિ છે.મારી સોનીને હવે કંઇ જ નહીં થાય..”
“બેટા સોની અને જીઆ બંને ને કશું નહીં થાય”
મમ્મીએ રસોડામાં જતા જતા કહ્યુ…”તારા પપ્પાએ સોનીનો સોશીઅલ સીક્યોરીટી નંબર મંગાવ્યો છે.. તેના સ્કુલ ફંડીગ માટે ખાતુ ખોલાવ્યુ છે. અને ઇન્સ્યોરંસ પણ લેવાના છે.”
“મમ્મી આ બેગ ભરીને તો તું લાવી છે હવે બીજા ખર્ચા ના કરીશ.”
“બેટા અમને આ ખર્ચો કરવાનો આનંદ છે ભારણ નહીં..તારે તો લીધાજ કરવાનુ..શું સમજી?”
“પણ મમ્મી?”
“પણ અને બણ મુક બાજુમાં અને આ તાજી તાજી રાબ પી તેમાં તારું મનગમતુ લીલા નારીએળનું છીણ પણ છે.”
સંભવ ઉપરનાં તેના રુમમાં થી માદીકરીનાં સંવાદો સાંભળતો હતો..અને મલક્તો હતો શીલાએ આડકતરી વાતો કરી કરીને બીજુ ૨૫ તોલા સોનુ કઢાવ્યુ અને ૫૨૯ માટે પૈસા મુકાવ્યા. બુડથલો હવે તો મારી પાસે એક નહીં બે દીકરીઓ છે તમારી. વાર આવશે તહેવાર આવશે.. ભર્યા જ કરજો મને…એના મોં ઉપર કુટીલ હાસ્ય હતુ..
જીઆ જાણતી હતી અને તેથી તે બોલી “મમ્મી આ જીઆણુ જેમને જોવું હતુ તે શીલા મમ્મી તો નથી અને મને કે સંભવને કંઇ પડી નથી.. વળી અહીં મેં બેંક્માં લોકર ખોલાવ્યુ નથી તેથી કપડા અને વસાણા સિવાયનું બધું તું ઘરે લઇ જજે.”
“બેટા તારે માટે લવાયુ છે તે તારું જ છે તુ કહીશ તેમ કરીશ પણ મને તે તું ના રાખે તો ના ગમે”
“મમ્મી મને ખબર છે પણ એક વાત સમજ તે અહીં રહેશે તો સંવાદ જુનુ છે કહીને વેચી નાખશે અને ઘડાનાં કળશીયા કરશે અને મારે મન તે સોનીનાં આશિર્વાદ છે જેની ઘણી કિંમત છે સમજી? તે તારે ત્યાં તારા લોકરમાં રહેશે તો તે સલામત છે.”
“ પણ..સંવાદને કેવું લાગે? શીલાબેન ને કેવું લાગે? તેમને એક વખત બતાવીને મને પાછુ આપજે.”
બહુ વિચારને અંતે જીઆ એમ જ બોલી “એક કામ કરીયે કાલે તૈયાર કરીને બધા જુદા જુદા કપડામાં તેના ફોટા પાડીએ..તેના નાના પગલા કંકુમાં પાડીયે ત્યારે બધો દાગીનો પહેરાવી દૈશું કે જેથી તેમને તે ઇ મેલમાં ફીનીક્ષ મોકલીએ.“
“ભલે હવે કેમેરો ચાલુ કર તારા પપ્પા પણ સોની નો કલશોર સાંભળે અને તેને જુએ અને આશિર્વાદ આપે..
મમ્મી સાંજે કરીશુ હજી તો ત્યાં ૪ વાગ્યા હશે. ત્યાં ફીનીક્ષથી ફોન આવ્યો..શીલા બહેન હતા. થોડીક વાતો કરી અને રીટા બેન ને પટ્ટાણી પરિવારનાં નિયમો સમજાવવા બેઠા.
રીટા બહેને સ્પષ્ટ વાક્યોમાં કહી દીધુ “તે બધુ દેશમાં ચાલે.. અહીં તો ડોક્ટરો અને નર્સો કહેશે તે બધું કરવાનુ..દેશ તેવો વેશ કરવાનો. મારી દીકરી ને અનુકુળ આવે તેવું બધું ૧૫ દિવસ હું કરીશ અને સુરભાઇની સાથે તેમણે વાત કરી છે અને તેમનું માનવું પણ એજ છે કે જે પણ રીતે શરીર સચવાય તે રીતે સાચવવુ અને માન્યતાઓનાં નામે મત મતાંતર નહીં કરવાના.. હા જરુર લાગશે તો તમને પુછતા સંકોચ નહીં અનુભવીએ…”
શીલા બહેન સમજી ગયા કે જીઆમાં જે સ્પષ્ટ વક્તાપણું છે તે ક્યાંથી આવ્યુ છે. તેથી તેમણે ફરી ફેરવી તોળ્યુ “હા તમારી વાત તમારી રીતે સાચી છે પણ આ તો મારી ફરજ કહેવાની એટલે કહું છું..”
રીટા ફરીથી કહે છે “ હા શીલા બહેન તમે તમારી ફરજ કેવી બજાવી તે તો જીઆ ને છેલ્લે તમે હોસ્પીટલ ના લઇ ગયા અને તેણે જાતે જવું પડ્યું તેનાથી સમજાઇ ગયું છે.”
પછી પાછુ સુગર કોટીંગ કરતા કોથળામાં પાંચશેરી મુકીને મારતા બોલી “પણ બરફનું તોફાન આવ્યું તેથી તમે પણ શું કરી શકો?”
સંવાદ ફોન ઉપર સાંભળી રહ્યો હતો અને જોઇ શક્તો હતો કે મમ્મીનો દાવ ખોટો પડ્યો હતો. વાત આગળ ચાલે તે પહેલા સુર પટ્ટણી એ ફોન ઉપર આદર સન્માન ની વાતો કરી અને ફોન મુક્યો.
રીટા સમજતી હતી અને કહેવા માંગતી હતીકે દુશ્મન હોય તો પણ બે જીવાતીનું પેટ કોઇ પણ ના બાળે એને ભુખ્યા ના રાખે પણ તમે તો હદ જ કરી છે..બે બાજુનું બોલતા જાવ છો અને કરવાનું નથી કરતા જ્યારે ના કરવાનું કરતા જાવ છો!
જીઆ તેમને ઓળખી ગઇ હતી અને સમજી ગઇ હતી કે આ વારસાની આવક બતાડી બતાડીને સંભવને અંગુઠા નીચે દબાવ દબાવ કરે છે. કમનશીબી એ હતી કે તે વાતની સમજ લગ્ન પછી પડી..સંવાદ તેમનું રમકડુ હતુ અને તેના ઉપરની કોઇ પણ હક્ક જતાવે તે તેમને ગમતુ નહોંતુ તેથી તો જીઆને પસંદ કરી..જો કે આ બાબત થી સંભવ વાકેફ નહોંતો તેવું પણ નહોંતુ પણ તેનાથી તેને આનંદ થતો હતો..જ્યારે જરુર પડે ત્યારે મમ્મી પાસે સહેજ રોવાનું કે ડીપ્રેસ હોવાનું નાટક થાય અને મમ્મી પપ્પા પાસે ચેક મોકલાવી દે.
જીઆ અને શીલા વચ્ચે જ્યારે જ્યારે સંભવ આવે ત્યારે સંભવ મરજી મુજબનું પરિણામ મમ્મી દ્વારા મેળવી લેતો.
જીઆ આ કઠપુતલી ખેલની સામે પડી હતી. તેને હતુ કે તે વહાલ્થી અને પ્રેમથી તેને વાળી લેશે.. અને આ સોની જેવી સંભવને ગમવા માંડે એટલે ધીમે ધીમે સંભવને કામે ચઢાવીને વારસા લાલચમાં થી બહાર કાઢીને કઠ પુતલી વિચારધારામાંથી બહાર કાઢી શકશે.
રસોડામાં થી ગરમ ગરમ શાક કઠૉળ અને રસ પુરીનું જમણ તૈયાર કરીને રીટાએ જીઆને કહ્યું “સંભવને બોલાવી લે એટલે આપણે જમી લઇએ.ત્યાં સુધી હું સલાડ માટે આ કાકડી ટમેટા અને બીજા શાક સમારવા સંભવને આપી દઉ?”
જીઆ બોલી..” મમ્મી એ શું બોલી? સંભવ અને સલાડ સમારશે?”
“કેમ એમાં શું છે? રસોડમાં આવું નાનુ મોટુ કામ કરે તો વ્હાલ વધે.”
“સંભવને વહાલ વધારવામાં રસ નથી.. મને આપી દે હું સમારી નાખુ છુ.”
“દીકરી..મને ખબર છે સંભવને છાવરીને તુ પણ તેની માની જેમ બગાડી રહી છું.”
“ મમ્મી તુ સાચી હોઇશ પણ મને તેને રસોડામાં દાખલ કરીને ઘરનું કામ નથી કરાવવુ.”
“ હા પણ જે કામ હું તેને કરાવવા માંગઉ છું તે પણ તે નથી કરવા માંગતો..તેથી હમણા તો મારી અને એની વચ્ચે દરેક ઠેકાણે તું તું અને હું હૂં નાં મીઠા ઝઘડા છે. તે મને તેની માના જેવી ગોલણ બનાવવા જાય છે તે હું બનવાની નથી અને હું તેને હોસ્પીટલમાં કામ કરાવવા માંગુ છું તેવી જોબ ભાઇ સાહેબ ને ક્યારે મળશે તેની રાહ જોવામાં મા તો બની ગઇ”..
“કેમ એવું કહે છે?”
“ એને ડોક્ટર ક્યારેય બનવુ નહોંતુ પણ શીલા મમ્મીને સુર પટ્ટણીની પ્રેક્ટીસ સંભાળે તેવો પુત્ર બનાવવો હતો…ધક્કા મારી મારીને ડોક્ટર તો બનાવ્યો પણ આ આખી પધ્ધતિમાં એક જગ્યાએ ભુલ થઇ ગઇ..સુર પટ્ટણીનાં ખાતામાં વીસ મીલીયન મ્યુચ્યુઅલ ફંડનાં પૈસા તે જોઇ ગયો..એટલે શેર બજાર ચાલુ થઇ ગયુ અને ડોક્ટરી ભુલાવા માંડી.
ડો સુર બહુ ગાંઠતા નહીં પણ શીલા શેરબજારમાં છમકલા કરતી તેથી તેની સાથે તે રમવા માંડ્યો.. નફો થાય તો ભાગ અને નુકસાન થાય તો લાંબા ગાળાનું રોકાણ કહી પૈસા સમેટવાનું શીખી ગયો.
“ શું ચાલે છે?” કહેતો સંભવ નીચે ઉતર્યો ત્યારે રીટા બોલી “જમાઇ રાજા તમારું વેકેશન તો બહુ ચાલ્યુ?”
“હા હજી થોડુ લંબાશે..સોનીનું બચપણ પણ માણુંને?”
થાળી પીરસાઇ ગઇ હતી..જીઆને દવાઓ અપાઇ અને સોનીને મમ્મીનું થાનલુ અપાયુ..સૌ જમ્યા. સંભવ આખા જમણવાર દરમ્યાન ચુપ ચાપ ખાતો રહ્યો..રીટાએ રસ પીરસવાનો આગ્રહ કર્યો તો “ મને પ્રોસેસ્ડ રસ ભાવતો નથી કહી નવો રસ ના લીધો.
સવારનું લંચ પતી ગયુ અને રીટા વાસણો કરવા બેઠી મશીનમાં થી વાસણો ગોઠવતી હતી ત્યારે સંભવે આવીને કહ્યું “ આપ વાસણો હું કહું તેવી રીતે ગોઠવો”
શીલા કહે “ સંભવ હવે ૧૫ દિવસ રસો્ડામાં હું રહેવાની છું. હું મારી રીતે ગોઠવીશ.”
“ પણ મમ્મી ના કહે છે.”
“સંભવ મારે તારી મમ્મીની રીતે ફીનીક્ષ સુચનો ની જરુર નથી.. મને રસોઇ કરતા જે રીતે મને અનુકુળ પડે તેમ હું બધું ગોઠવીશ.”
તેના ચહેરા ઉપર ગુસ્સો દેખાતો હતો..” પણ મમ્મી જે રીતે કહે તે રીતે ચાલવુ જરુરી છે”
“સંભવ..તમને કેટલા વર્ષો થયા?”
“બત્રીસ.”
“અને એક દીકરીનાં બાપ પણ થયા ખરુંને?”
“હા. એટલે હવે મમ્મીનો પાલવ છોડો અને જીઆનો હાથ પકડો.. બરોબર.?”
તેના ચહેરા ઉપર વાત અસ્વિકારની લહેરો સાફ દેખાતી હતી. “જીઆ” તેણે બુમ પાડી.. જીઆએ પ્રત્યુત્તર ના આપ્યો એટલે ફીનીક્ષ ફોન જોડાયો..શીલા મમ્મીને વાતો કરતો સંભવ બાયલો લાગ્યો.
“ આ સંસાર કેમ ચાલશે?” એમ વિચારતા વિચારતા રીટા એ શીલાને ફોન જોડ્યો..ફોન બીજા બે કલાક સુધી બીઝી હતો…
સંભવ બધી વાતો પુરી કરી પાછો આવ્યો ત્યારે રીટા બપોરની વામકૂક્ષી કરી રહી હતી. તેથી જીઆ ને જગાડી. વાસણો શીલા મમ્મી કહે તે રીતે ગોઠવવા રીટા મમ્મીને કહે.
જીઆને સંભવ કે જેની દોર તેની મમ્મીનાં હાથમાં હોય તેવી કઠપુતલી લાગ્યો..
***
