પરબ્રહ્મ પરમાત્મા પ્રભુ શ્રી કૃષ્ણ એકલા જ સૃષ્ટિ કરવાનાં વિચારમા હતાં. પરંતું તેમનો પ્રયત્ન નીષ્ફળ રહ્યો. તયારે પ્રભુએ સ્વેચ્છાથી પોતાની રુચિ અનુસાર પોતાના વિગ્રહને બે ભાગોમા વિમુકત કર્યા. જેનાં વામાંશ ભાગને સ્ત્રી કહેવામા આવી, અને દક્ષિણાશ ભાગને પુરુષ. એ સનાતન પુરુષએ દિવ્ય સ્વરુપીણી સ્ત્રીને જોવા લાગ્યો. તેણીનાં સમસ્ત અંગો ખૂબ જ સુન્દર હતાં , વિકસતા કમળની સમાન તેની કાન્તિ હતી, તેમનાં ગોરા ચરણો રાતા કંકુનાં ચક્રો વર્તતા હતાં. બન્ને શ્રેષ્ઠ નિતંબ ચંદ્રમાના વિમ્બને તિરસ્કૃત કરી રહ્યાં હતાં. સુન્દર ઉદર પ્રાંત પુષ્પોનાં હારથી સુશોભિત હતાં. ક્ષીણ કટીપ્રદેશ પ્રભુનાં મનને મંત્રમુગ્ધ કરી રહ્યો હતો. શ્રીફળ આકારની તુલના કરવા વાળા બે મનોહર ઉરોજ શ્વેત પુષ્પોનાં હાર વડે શોભા પામતા હતાં. એ અસીમ સુંદરી એ દિવ્ય સ્વરુપ ધારણ કર્યું હતુ. દિવ્ય ઓષ્ઠોથી તેણી પરમાત્માની તરફ જોઇ રહી હતી. વાદળી અને જાંબલી રંગનાં વસ્ત્રો તેણીની શોભા વધારતા હતાં, વળી તેમાં રહેલા ગુલાબી પુષ્પો સ્નેહની સુગંધ ફેલાવતા હતાં. તેણી પોતાના ચકોરરૂપી ચક્ષુઓથી શ્રીકૃષ્ણના મુખચંદ્રનું નિરંતર હર્ષપૂર્વક રસપાન કરી રહી હતી. એ દેવીના લલાટના ભાગમા કસ્તુરીનાં બિંદુ તિલક હતાં, જેની નીચે ચંદનની નાનીનાની બિંદિઓ હતી. શ્રી પ્રભુનાં ચિત્તને આકર્ષિત કરનારી એ દેવીના સુગમ્ય કેશની શોભા માલતીના સુન્દર પુષ્પોથી વધી રહી હતી. કરોડો ચંદ્રમાની પ્રભાથી સુપ્રકાશિત એ દેવીની ચાલ રાજહંસને શરમાવે તેવી હતી. હા એ દેવી "રાધા" જ .
राधिकाष्कम
कुङ्कुमाक्तकाञ्चनाब्ज गर्वहारि गौरभा,
पीतनाञ्चिताब्जगन्धकीर्तिनिन्दसौरभा ।
वल्लवेशसूनु सर्ववाञ्छितार्थसाधिका,
मह्यमात्मपादपद्मदास्यदाऽस्तु राधिका ॥ १॥
कौरविन्दकान्तनिन्दचित्रपत्रशाटिका,
कृष्णमत्तभृङ्गकेलि फुल्लपुष्पवाटिका ।
कृष्णनित्यसङ्गमार्थपद्मबन्धुराधिका,
मह्यमात्मपादपद्मदास्यदाऽस्तु राधिका ॥ २॥
सौकुमार्यसृष्टपल्लवालिकीर्तिनिग्रहा,
चन्द्रचन्दनोत्पलेन्दुसेव्यशीतविग्रहा ।
स्वाभिमर्शवल्लवीशकामतापबाधिका,
मह्यमात्मपादपद्मदास्यदाऽस्तु राधिका ॥ ३॥
विश्ववन्द्ययौवताभिवन्दतापि या रमा,
रूपनव्ययौवनादिसम्पदा न यत्समा ।
शीलहार्दलीलया च सा यतोऽस्ति नाधिका,
मह्यमात्मपादपद्मदास्यदास्तु राधिका ॥ ४॥
रासलास्यगीतनर्मसत्कलालिपण्डिता,
प्रेमरम्यरूपवेशसद्गुणालिमण्डिता ।
विश्वनव्यगोपयोषिदालितोपि याऽधिका,
मह्यमात्मपादपद्मदास्यदाऽस्तु राधिका ॥ ५॥
नित्यनव्यरूपकेलिकृष्णभावसम्पदा,
कृष्णरागबन्धगोपयौवतेषु कम्पदा ।
कृष्णरूपवेशकेलिलग्नसत्समाधिका,
मह्यमात्मपादपद्मदास्यदाऽस्तु राधिका ॥ ६॥
स्वेदकम्पकण्टकाश्रुगद्गदादिसञ्चिता,
मर्षहर्षवामतादि भावभूषणाञ्चिता ।
कृष्णनेत्रतोषिरत्नमण्डनालिदाधिका,
मह्यमात्मपादपद्मदास्यदाऽस्तु राधिका ॥ ७॥
या क्षणार्धकृष्णविप्रयोगसन्ततोदिता-,
नेकदैन्यचापलादिभाववृन्दमोदिता ।
यत्नलब्धकृष्णसङ्गनिर्गताखिलाधिका,
मह्यमात्मपादपद्मदास्यदाऽस्तु राधिका ॥ ८॥
अष्टकेन यस्त्वनेन नौति कृष्णवल्लभां,
दर्शनेऽपि शैलजादियोषिदालिदुर्लभाम् ।
कृष्णसङ्गनन्दतात्मदास्यसीधुभाजनं,
तं करोति नन्दतालिसञ्चयाशु सा जनम् ॥ ९॥
॥ श्रीराधाष्टकम् ॥
ॐ दिशिदिशिरचयन्तीं सञ्चयन्नेत्रलक्ष्मीं,
विलसितखुरलीभिः खञ्जरीटस्य खेलाम् ।
हृदयमधुपमल्लीं वल्लवाधीशसूनो-,
रखिलगुणगभीरां राधिकामर्चयामि ॥ १॥
पितुरिह वृषभानो रत्नवायप्रशस्तिं,
जगति किल सयस्ते सुष्ठु विस्तारयन्तीम् ।
व्रजनृपतिकुमारं खेलयन्तीं सखीभिः,
सुरभिनि निजकुण्डे राधिकामर्चयामि ॥ २॥
शरदुपचितराकाकौमुदीनाथकीर्त्ति-,
प्रकरदमनदीक्षादक्षिणस्मेरवक्त्राम् ।
नटयदभिदपाङ्गोत्तुङ्गितानं गरङ्गां,
वलितरुचिररङ्गां राधिकामर्चयामि ॥ ३॥
विविधकुसुमवृन्दोत्फुल्लधम्मिल्लधाटी-,
विघटितमदघृर्णात्केकिपिच्छुप्रशस्तिम् ।
मधुरिपुमुखबिम्बोद्गीर्णताम्बूलराग-,
स्फुरदमलकपोलां राधिकामर्चयामि ॥ ४॥
नलिनवदमलान्तःस्नेहसिक्तां तरङ्गा-,
मखिलविधिविशाखासख्यविख्यातशीलाम् ।
स्फुरदघभिदनर्घप्रेममाणिक्यपेटीं,
धृतमधुरविनोदां राधिकामर्चयामि ॥ ५॥
अतुलमहसिवृन्दारण्यराज्येभिषिक्तां,
निखिलसमयभर्तुः कार्तिकस्याधिदेवीम् ।
अपरिमितमुकुन्दप्रेयसीवृन्दमुख्यां,
जगदघहरकीर्तिं राधिकामर्चयामि ॥ ६॥
हरिपदनखकोटीपृष्ठपर्यन्तसीमा-,
तटमपि कलयन्तीं प्राणकोटेरभीष्टम् ।
प्रमुदितमदिराक्षीवृन्दवैदग्ध्यदीक्षा-,
गुरुमपि गुरुकीर्तिं राधिकामर्चयामि ॥ ७॥
अमलकनकपट्टीदृष्टकाश्मीरगौरीं,
मधुरिमलहरीभिः सम्परीतां किशोरीम् ।
हरिभुजपरिरब्ध्वां लघ्वरोमाञ्चपालीं,
स्फुरदरुणदुकूलां राधिकामर्चयामि ॥ ८॥
तदमलमधुरिम्णां काममाधाररूपं,
परिपठति वरिष्ठं सुष्ठु राधाष्टकं यः ।
अहिमकिरणपुत्रीकूलकल्याणचन्द्रः,
स्फुटमखिलमभीष्टं तस्य तुष्टस्तनोति ॥ ९॥
इति श्रीराधाष्टकं सम्पूर्णम् ॥
